လူခိုးမွု၊ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚမွု၊ ကၽြန္ျပဳမွုႏွင့္ အနိုင္ထက္ခိုင္းေစမွု
ျပစ္မွုဆိုင္ရာဥပေဒ (အခန္း-၁၆)
လူခိုးမွု၊ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚမွု၊ ကၽြန္ျပဳမွုႏွင့္ အနိုင္ထက္ခိုင္းေစမွု
၃၅၉။ ။
လူခိုးမွုဆိုသည္မွာ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံမွ အပသို႔လူကို
ခိုးယူမွုႏွင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ထိန္း သူထံမွ လူကို ခိုးယူမွုဟူ၍
ႏွစ္မ်ိဳးရွိသည္။
၃၆ဝ။ ။ မည္သူမဆို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ထိုသူကိုယ္တိုင္ကျဖစ္ေစ၊ ထိုသူကိုယ္စား ဥပေဒႏွင့္အညီသေဘာတူနိုင္ခြင့္ ရွိသူကျဖစ္ေစ၊ သေဘာမတူဘဲ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္မွ အပသို႔ ထုတ္ေဆာင္သြားလၽွင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံမွအပသို႔ လူကိုခိုးယူသည္ မည္၏။
၃၆၁။ ။ မည္သူမဆို၊ ဥပေဒႏွင့္အညီအုပ္ထိန္းသူ၏ ထိန္းသိမ္းျခင္းမွ အသက္ဆယ့္ေလးႏွစ္ ေအာက္ေယာက္်ားကေလးကိုျဖစ္ေစ၊အ သက္ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလး ကိုျဖစ္ေစ၊ စိတ္ေပါ့သြပ္သူကို ျဖစ္ေစ၊ အုပ္ထိန္းသူက သေဘာမတူဘဲ ေဆာင္ယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ျဖားေယာင္းျခင္းအားျဖင့္ ထြက္သြား ေစလၽွင္၊ ထိုအရြယ္မေရာက္ေသးသူကို သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုစိတ္ေပါ့သြပ္သူကို ဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ထိန္းသူထံမွ ခိုးယူသည္ မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ဤပုဒ္မ၌ ‘‘ဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ထိန္းသူ’’ ဆိုေသာစကားမ်ားတြင္ ဆိုခဲ့ေသာ အရြယ္မေရာက္ ေသးသူကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားသူကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ျဖစ္ေစ၊ အုပ္ထိန္းရန္ျဖစ္ေစ ဥပေဒႏွင့္အညီ အပ္ႏွံခံရသူလည္းပါဝင္သည္။
ကင္းလြတ္ခ်က္။ ။ မိမိသည္ တရားမဝင္ေသာ ကေလး၏ အဘျဖစ္သည္ဟု သေဘာရိုးျဖင့္ ယုံၾကည္ေသာသူ၏ ျပဳလုပ္မွုသည္၊ သို႔တည္း မဟုတ္ ထိုကေလးကို ဥပေဒႏွင့္အညီ မိမိအုပ္ထိန္းပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု သေဘာရိုးျဖင့္ ယုံၾကည္ေသာ သူ၏ျပဳလုုပ္မွုသည္ အက်င့္ေဖာက္ျပားေသာ ကိစၥ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င္ေသာ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစျပဳေသာ ျပဳလုပ္မွုမဟုတ္လၽွင္၊ ဤပုဒ္မႏွင့္မသက္ဆိုင္ ေစရ။
၃၆ဝ။ ။ မည္သူမဆို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ထိုသူကိုယ္တိုင္ကျဖစ္ေစ၊ ထိုသူကိုယ္စား ဥပေဒႏွင့္အညီသေဘာတူနိုင္ခြင့္ ရွိသူကျဖစ္ေစ၊ သေဘာမတူဘဲ ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္မွ အပသို႔ ထုတ္ေဆာင္သြားလၽွင္ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံမွအပသို႔ လူကိုခိုးယူသည္ မည္၏။
၃၆၁။ ။ မည္သူမဆို၊ ဥပေဒႏွင့္အညီအုပ္ထိန္းသူ၏ ထိန္းသိမ္းျခင္းမွ အသက္ဆယ့္ေလးႏွစ္ ေအာက္ေယာက္်ားကေလးကိုျဖစ္ေစ၊အ သက္ ဆယ့္ေျခာက္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလး ကိုျဖစ္ေစ၊ စိတ္ေပါ့သြပ္သူကို ျဖစ္ေစ၊ အုပ္ထိန္းသူက သေဘာမတူဘဲ ေဆာင္ယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ျဖားေယာင္းျခင္းအားျဖင့္ ထြက္သြား ေစလၽွင္၊ ထိုအရြယ္မေရာက္ေသးသူကို သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုစိတ္ေပါ့သြပ္သူကို ဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ထိန္းသူထံမွ ခိုးယူသည္ မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ဤပုဒ္မ၌ ‘‘ဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ထိန္းသူ’’ ဆိုေသာစကားမ်ားတြင္ ဆိုခဲ့ေသာ အရြယ္မေရာက္ ေသးသူကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားသူကို ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ရန္ျဖစ္ေစ၊ အုပ္ထိန္းရန္ျဖစ္ေစ ဥပေဒႏွင့္အညီ အပ္ႏွံခံရသူလည္းပါဝင္သည္။
ကင္းလြတ္ခ်က္။ ။ မိမိသည္ တရားမဝင္ေသာ ကေလး၏ အဘျဖစ္သည္ဟု သေဘာရိုးျဖင့္ ယုံၾကည္ေသာသူ၏ ျပဳလုပ္မွုသည္၊ သို႔တည္း မဟုတ္ ထိုကေလးကို ဥပေဒႏွင့္အညီ မိမိအုပ္ထိန္းပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု သေဘာရိုးျဖင့္ ယုံၾကည္ေသာ သူ၏ျပဳလုုပ္မွုသည္ အက်င့္ေဖာက္ျပားေသာ ကိစၥ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င္ေသာ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစျပဳေသာ ျပဳလုပ္မွုမဟုတ္လၽွင္၊ ဤပုဒ္မႏွင့္မသက္ဆိုင္ ေစရ။
၃၆၂။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား တစ္ေနရာရာမွ သြားေစရန္ အနိုင္အထက္ျပဳ ျခင္းျဖင့္ အတင္းအဓမၼျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ လွည့္ျဖားေသာနည္းျဖင့္ ေသြးေဆာင္လၽွင္၊ ထိုသူသည္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚသည္ မည္၏။
၃၆၃။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံမွအပ သို႔ျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္အညီ အုပ္ထိန္းသူထံမွ ျဖစ္ေစခိုးယူလၽွင္၊ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၄။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား သတ္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အသတ္ခံရမည့္ ေဘးေရာက္ေလာက္ေအာင္ စီမံခန္႔ခြဲနိုင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ေခၚယူလၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သတ္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ ဆယ္ႏွစ္ထိ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
ဥပမာမ်ား
(က) ေမာင္မဲအား
ယဇ္ပူေဇာ္ရန္ ႀကံရြယ္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယဇ္ပူေဇာ္ျခင္းခံရတန္သည္ကို
သိလ်က္ႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကို
ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံမွ အပသို႔ ခိုးယူ၏ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္
အဓိပၸာယ္ေဖာ္ျပထားေသာ ျပစ္မွုကိုက်ဴးလြန္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကိုသတ္ရန္
ေမာင္မဲ၏အိမ္မွ ေမာင္မဲအား အနိုင္ထက္ေဆာင္ ယူသြား၏။ သို႔တည္းမဟုတ္
ျဖားေယာင္ျခင္းအားျဖင့္ ထြက္သြားေစ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ အဓိပၸာယ္
ေဖာ္ျပေသာ ျပစ္မွုကိုက်ဴးလြန္သည္။
၃၆၅။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား လၽွို႔ဝွတ္စြာ မတရားသျဖင့္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း ခံရေစရန္အႀကံျဖင့္ ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚလၽွင္ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္အျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၆။ ။ မိန္းမက အလိုမတူဘဲ ထိုမိန္းမကို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူႏွင့္ ထိမ္းျမားေပးစားျခင္းငွာ အတင္းအဓမၼျပဳရန္ အႀကံႏွင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔အတင္းအဓမၼျပဳျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အနိုင္အထက္ျပဳျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကာမေသြးေဆာင္အက်င့္ ဖ်က္ဆီးျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔အနိုင္ထက္ျပဳျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြးေဆာင္ အက်င့္ဖ်က္ဆီးျခင္းခံရမည္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို မိန္းမတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ့္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ထို႔ျပင္ ရာဇသတ္ႀကီးတြင္ အဓိပၸာယ္ေဖာ္ျပသည့္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ေခ်ာက္လွန္႔ျခင္းနည္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိအခြင့္အာဏာကို အလြဲသုံးစားျပဳျခင္း ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊အျခားအတင္း အဓမၼတစ္နည္းနည္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အနိုင္ထက္ျပဳျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ကာမေသြးေဆာင္အက်င့္ ဖ်က္ဆီးျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ မိန္းမတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ ယွက္ေစရန္ အႀကံႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ ကာမစပ္ယွက္ျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ ထိုမိန္းမအား တစ္ေနရာရာမွ ထြက္သြားေစရန္ ေသြးေဆာင္လၽွင္၊ ထိုသူကို အထက္ေဖာ္ျပသည့္အတိုင္း ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ရမည္။
၃၆၆-က။ ။ အနိုင္အထက္ျပဳျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကာမေသြးေဆာင္အက်င့္ဖ်က္ျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ ကို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစရန္ အႀကံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔အနိုင္ထက္ျပဳျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြး ေဆာင္ခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကိုသိလ်က္ႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုမိန္းကေလးအား တစ္ေနရာရာမွ ထြက္သြားေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခု ကို ျပဳေစရန္ မည္သူမဆို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ ထိုမိန္းကေလးကို ေသြးေဆာင္လၽွင္ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၆-ခ။ ။ အသက္ဆယ့္တစ္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလးတစ္ဦးကို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစ ေအာင္ မိမိကေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ပါးသူကေသာ္လည္းေကာင္း၊ အနိုင္အထက္ျပဳရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြးေဆာင္ အက်င့္ဖ်က္ဆီးရန္ အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ထိုသို႔ အနိုင္ထက္ျပဳျခင္း သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြးေဆာင္ အက်င့္ဖ်က္ဆီးျခင္း ခံရမည္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ ျဖစ္ေစ၊ မည္သူမဆို ထိုမိန္းကေလးကို ျပင္ပနိုင္ငံ တစ္ခုခုမွ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းသို႔ သြင္းလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၇။ ။ အျပင္းအထန္နာက်င္ေစျခင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကၽြန္းျပဳျခင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ဓမၼတာအတိုင္းမဟုတ္သည့္ တဏွာရာဂ ဒဏ္ကိုခံေစရန္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ခံရမည့္ ေဘးေရာက္ေလာက္ ေအာင္ စီမံခန္႔ခြဲနိုင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို ၊ သိလ်က္ႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္၊ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၈။ ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ခိုးယူခဲ့ေၾကာင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚခဲ့ ေၾကာင္းကိုသိလ်က္ႏွင့္ မည္သူမဆို၊ ထိုသူကို မတရားသျဖင့္ ဝွက္သိမ္းလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္ မိမိကိုယ္တိုင္းက ဝွက္သိမ္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရန္ အႀကံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ဝွက္သိမ္းသည္ကို သို႔တည္မဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ဝွက္သိမ္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရန္ ကိစၥအလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးယူဘိသကဲ့သို႔၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ေခၚဘိသကဲ့သို႔ ထိုသူကို ထပ္တူျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၉။ ။ အသက္ဆယ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလး၏ကိုယ္မွ ေရြ႕ေျပာင္းနိုင္သည့္ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို မရိုးမ ေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ ယူရန္အ ႀကံျဖင့္ မည္သူမဆို ကေလးအားခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ ဆြဲေခၚလၽွင္၊ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၇ဝ။ ။ မည္သူမဆို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအားကၽြန္အျဖစ္ျဖင့္ နိုင္ငံအတြင္းသို႔သြင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နိုင္ငံအပသို႔ထုတ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ဝယ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရာင္းလၽွင္၊သို႔တည္းမဟုတ္ လက္လြဲေျပာင္းလၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ ေသာသူအားထိုသူကခြင့္မျပဳဘဲ ကၽြန္အျဖစ္လက္ခံလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရရွိလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ တားဆီးလၽွင္ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ် မွတ္နိုင္သည္။
၃၇၁။ ။ မည္သူမဆို ကၽြန္းမ်ားကို အျမဲတေစနိုင္ငံအတြင္းသို႔သြင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစနိုင္သို႔ထုတ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစ ဝယ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစ ေရာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အေရာင္းအဝယ္ျပဳ လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သတ္တစ္ ကၽြန္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္ နိုင္သည္။
၃၇၂။ ။ ျပည့္တန္ဆာကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ ယွက္ေစရန္ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င့္သည့္ အက်င့္ေဖာက္ျဖားေသာ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ မည္သည့္ အသက္အရြယ္၌မဆို ေစခိုင္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အသုံးျပဳရန္အ ႀကံႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုကိစၥအရပ္ ရပ္အလို႔ငွာ ေစခိုင္းျခင္းခံရမည့္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို၊ သို႔တည္မဟုတတ္ အသုံးျပဳျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ အသက္ဆယ္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ရွိသူကို ေရာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္း မဟုတ္ ထုတ္ငွားလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္းလက္လြဲေျပာင္းလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္-၁။ မည္သူမဆို အသက္ဆယ္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းမတစ္ဦးကိုျပည့္တန္ဆာတစ္ဦးတစ္ ေယာက္သို႔ျဖစ္ေစ၊ ျပည့္တန္ဆာအိမ္ထားရွိ သူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စီမံႀကီးၾကပ္သူသို႔ျဖစ္ေစေရာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္း မဟုတ္ အခေငြေၾကးအတြက္ ထုတ္ငွားလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္း လက္လြဲေျပာင္းလၽွင္၊ ထိုသူကို ထိုသို႔မျပဳေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားမရွိသမၽွ ထိုမိန္းမအား ျပည့္တန္ဆားကိစၥအလို႔ငွာ အသုံးျပဳရန္အႀကံျဖင့္ လက္လြဲေျပာင္း သည္ဟုမွတ္ယူရမည္။
ရွင္းလင္းခ်က္-၂။ ဤပုဒ္မကိစၥအလို႔ငွာ‘‘မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္း’’ဆိုသည္မွာ တရားဝင္ ထိမ္းျမားျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊တရားဝင္ ထိမ္းျမားျခင္းပင္ မေျမာက္ေသာ္လည္း သက္ဆိုင္ရာသူတို႔၏ မ်ိဳးရိုးဘာသာဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ဓေလ့ထုံးစံအရျဖစ္ေစ သက္ဆိုင္သူတို႔သည္ လူမ်ိဳးစုကြဲမ်ားျဖစ္လၽွင္ ထိုလူမ်ိဳးႏွစ္စုတို႔၏မ်ိဳးရိုးဘာသာ ဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ဓေလ့ထုံးစံအရျဖစ္ေစ ထိမ္းျမားျခင္းေျမာက္ဘိသကဲ့သို႔ အသိအမွတ္ျပဳ ေသာ စုံဖက္ျခင္းျဖင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေႏွာင္ဖြဲ႕ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေပါင္းဖက္ျခင္း မဟုတ္ေသာ ကာမစပ္ယွက္ျခင္းကို ဆိုလိုသည္။
၃၇၃။ ။ ျပည့္တန္ဆာကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစရန္ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င္သည့္ အက်င့္ေဖာက္ျပားေသာ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ မည္သည့္အသက္အရြယ္၌မဆို ေစခိုင္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အသုံးျပဳရန္အ ႀကံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆိုပါကိစၥတစ္ခုခုကို အလို႔ငွာ ထိုသို႔ေစခိုင္းျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ အသုံးျပဳျခင္းခံ ရမည္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို အသက္ဆယ္ရွစ္ေအာက္ရွိသူအားဝယ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ငွားယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္းလက္ရွိရယူလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္၁။ အသက္ဆယ္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္မိန္းမတစ္ဦးကိုဝယ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ငွားယူေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္းလက္ရွိရယူ ေသာျပည့္တန္ဆာျဖစ္ေစ ျပည့္တန္ဆာအိမ္ထားရွိသူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စီမံႀကီးၾကပ္ေသာသူျဖစ္ေစ၊ ထိုသို႔မျပဳေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားမရွိသမၽွ၊ မိန္းမအားျပည့္တန္ဆာ ကိစၥအလို႔ငွာ အသုံးျပဳရန္အႀကံျဖင့္ လက္ရွိရယူသည္ဟုမွတ္ယူရမည္။
ရွင္းလင္းခ်က္၂။ ‘‘မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္း ’’ ဆိုသည္မွာ ပုဒ္မ၃၇၂ပါ အဓိပၸာယ္ႏွင့္ ထပ္တူ ျဖစ္သည္။
၃၇၄။ ။ မည္သူမဆို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ထိုသူအလိုမတူဘဲ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င့္၍ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစလၽွင္၊ ထိုသူကိုတစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၇၅။ ။ ဤမွေနာက္တြင္ ကင္းလြတ္မုဒိမ္းမွုမွ တပါးေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းငါးရပ္တြင္ သက္ဝင္ေသာ အေၾကာင္းတရပ္ရပ္ျဖင့္ ေယာက္်ားသည္ မိန္းမႏွင့္ကာမစပ္ယွက္လၽွင္၊ ထိုသူသည္‘‘မုဒိမ္းမွု’’ ကိုက်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ပထမ။ ။မိန္းမက အလိုမတူ ျငင္းဆန္ျခင္း။
ဒုတိယ။ ။မိန္းမက ခြင့္မျပဳျခင္း။
တတိယ။ ။မိန္းမခြင့္ျပဳေသာ္လည္း၊ ထိုသို႔ခြင့္ျပဳရျခင္းမွာ၊ ထိုမိန္းမအား ေသေစမည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ နာက်င္ေစမည္ဟုေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေၾကာက္ရြံ့ ေအာင္ျပဳရသျဖင့္ ခြင့္ျပဳရျခင္း။
စတုတၳ။ ။ မိန္းမခြင့္ျပဳေသာ္လည္း ေယာက္်ားက မိမိသည္ ထိုမိန္းမ၏ လင္မဟုတ္ေၾကာင္း သိသည့္ျပင္ ထိုမိန္းမကခြင့္ျပဳျခင္းမွာလည္း မိမိကိုဥပေဒႏွင့္အညီ လက္ထပ္ထားေသာ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔လက္ထပ္ထားသည္ဟု ယုံၾကည္ေသာအျခားေယာက္်ားျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္၍သာ ခြင့္ျပဳေၾကာင္းကို ထိုေယာက္်ားကသိျခင္း။
ပဥၥမ။ ။ မိန္းမကခြင့္ျပဳသည္ ျဖစ္ေစ၊ ခြင့္မျပဳသည္ ျဖစ္ေစ၊ထိုမိန္းမသည္ အသက္ဆယ့္ေလးႏွစ္ေအာက္ အရြယ္ရွိသူျဖစ္ျခင္း။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ေယာက္်ား၏ အဂၤါဇာတ္သည္ မိန္းမ၏အဂၤါဇာတ္တြင္ သြင္းဝင္မိလၽွင္၊ မုဒိမ္းမွုက်ဴးလြန္ျခင္း အတြက္ လိုအပ္ေသာ ကာမစပ္ယွက္မွု ေျမာက္ရန္လုံေလာက္သည္။
ကင္းလြတ္ခ်က္။ ။ ေယာက္်ားသည္ အသက္ဆယ့္သုံးႏွစ္ေအာက္ မဟုတ္ေသာ မိမိ၏မယားႏွင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္းမွာ မုဒိမ္းမွုမဟုတ္။
၃၇၆။ ။ မုဒိမ္းမွုက်ဴးလြန္သူကို တစ္သတ္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။ မုဒိမ္းက်င့္ခံရေသာ မိန္းမသည္ မိမိ၏မယားျဖစ္၍၊ အသက္တဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္ေအာက္မဟုတ္လၽွင္မူကား မုဒိမ္းက်င့္ေသာ ထိုလင္ကို ႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။
၃၆၅။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား လၽွို႔ဝွတ္စြာ မတရားသျဖင့္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း ခံရေစရန္အႀကံျဖင့္ ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚလၽွင္ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္အျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၆။ ။ မိန္းမက အလိုမတူဘဲ ထိုမိန္းမကို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူႏွင့္ ထိမ္းျမားေပးစားျခင္းငွာ အတင္းအဓမၼျပဳရန္ အႀကံႏွင့္ေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔အတင္းအဓမၼျပဳျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း အနိုင္အထက္ျပဳျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကာမေသြးေဆာင္အက်င့္ ဖ်က္ဆီးျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔အနိုင္ထက္ျပဳျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြးေဆာင္ အက်င့္ဖ်က္ဆီးျခင္းခံရမည္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို မိန္းမတစ္ဦးတစ္ေယာက္အား ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ့္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ထို႔ျပင္ ရာဇသတ္ႀကီးတြင္ အဓိပၸာယ္ေဖာ္ျပသည့္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ေခ်ာက္လွန္႔ျခင္းနည္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိအခြင့္အာဏာကို အလြဲသုံးစားျပဳျခင္း ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊အျခားအတင္း အဓမၼတစ္နည္းနည္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အနိုင္ထက္ျပဳျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ေစ၊ ကာမေသြးေဆာင္အက်င့္ ဖ်က္ဆီးျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ မိန္းမတစ္ဦးတစ္ေယာက္ကို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ ယွက္ေစရန္ အႀကံႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ ကာမစပ္ယွက္ျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ ထိုမိန္းမအား တစ္ေနရာရာမွ ထြက္သြားေစရန္ ေသြးေဆာင္လၽွင္၊ ထိုသူကို အထက္ေဖာ္ျပသည့္အတိုင္း ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ရမည္။
၃၆၆-က။ ။ အနိုင္အထက္ျပဳျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ကာမေသြးေဆာင္အက်င့္ဖ်က္ျခင္းျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလးတစ္ေယာက္ ကို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစရန္ အႀကံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔အနိုင္ထက္ျပဳျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြး ေဆာင္ခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကိုသိလ်က္ႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုမိန္းကေလးအား တစ္ေနရာရာမွ ထြက္သြားေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခု ကို ျပဳေစရန္ မည္သူမဆို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ ထိုမိန္းကေလးကို ေသြးေဆာင္လၽွင္ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၆-ခ။ ။ အသက္ဆယ့္တစ္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းကေလးတစ္ဦးကို အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစ ေအာင္ မိမိကေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ပါးသူကေသာ္လည္းေကာင္း၊ အနိုင္အထက္ျပဳရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြးေဆာင္ အက်င့္ဖ်က္ဆီးရန္ အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ထိုသို႔ အနိုင္ထက္ျပဳျခင္း သို႔တည္းမဟုတ္ ကာမေသြးေဆာင္ အက်င့္ဖ်က္ဆီးျခင္း ခံရမည္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ ျဖစ္ေစ၊ မည္သူမဆို ထိုမိန္းကေလးကို ျပင္ပနိုင္ငံ တစ္ခုခုမွ ျပည္ေထာင္စုျမန္မာနိုင္ငံအတြင္းသို႔ သြင္းလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၇။ ။ အျပင္းအထန္နာက်င္ေစျခင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကၽြန္းျပဳျခင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ဓမၼတာအတိုင္းမဟုတ္သည့္ တဏွာရာဂ ဒဏ္ကိုခံေစရန္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ခံရမည့္ ေဘးေရာက္ေလာက္ ေအာင္ စီမံခန္႔ခြဲနိုင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို ၊ သိလ်က္ႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္၊ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၈။ ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ခိုးယူခဲ့ေၾကာင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ဆြဲေခၚခဲ့ ေၾကာင္းကိုသိလ်က္ႏွင့္ မည္သူမဆို၊ ထိုသူကို မတရားသျဖင့္ ဝွက္သိမ္းလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္ မိမိကိုယ္တိုင္းက ဝွက္သိမ္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရန္ အႀကံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ဝွက္သိမ္းသည္ကို သို႔တည္မဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ဝွက္သိမ္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားရန္ ကိစၥအလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးယူဘိသကဲ့သို႔၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ေခၚဘိသကဲ့သို႔ ထိုသူကို ထပ္တူျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၆၉။ ။ အသက္ဆယ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလး၏ကိုယ္မွ ေရြ႕ေျပာင္းနိုင္သည့္ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို မရိုးမ ေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ ယူရန္အ ႀကံျဖင့္ မည္သူမဆို ကေလးအားခိုးယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသြးေဆာင္ ဆြဲေခၚလၽွင္၊ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၇ဝ။ ။ မည္သူမဆို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအားကၽြန္အျဖစ္ျဖင့္ နိုင္ငံအတြင္းသို႔သြင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နိုင္ငံအပသို႔ထုတ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ဝယ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရာင္းလၽွင္၊သို႔တည္းမဟုတ္ လက္လြဲေျပာင္းလၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ ေသာသူအားထိုသူကခြင့္မျပဳဘဲ ကၽြန္အျဖစ္လက္ခံလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရရွိလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ တားဆီးလၽွင္ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ် မွတ္နိုင္သည္။
၃၇၁။ ။ မည္သူမဆို ကၽြန္းမ်ားကို အျမဲတေစနိုင္ငံအတြင္းသို႔သြင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစနိုင္သို႔ထုတ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစ ဝယ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျမဲတေစ ေရာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အေရာင္းအဝယ္ျပဳ လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သတ္တစ္ ကၽြန္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထက္မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္ နိုင္သည္။
၃၇၂။ ။ ျပည့္တန္ဆာကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ ယွက္ေစရန္ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င့္သည့္ အက်င့္ေဖာက္ျဖားေသာ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ မည္သည့္ အသက္အရြယ္၌မဆို ေစခိုင္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အသုံးျပဳရန္အ ႀကံႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုကိစၥအရပ္ ရပ္အလို႔ငွာ ေစခိုင္းျခင္းခံရမည့္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို၊ သို႔တည္မဟုတတ္ အသုံးျပဳျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ အသက္ဆယ္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ရွိသူကို ေရာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္း မဟုတ္ ထုတ္ငွားလၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္းလက္လြဲေျပာင္းလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္-၁။ မည္သူမဆို အသက္ဆယ္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ မိန္းမတစ္ဦးကိုျပည့္တန္ဆာတစ္ဦးတစ္ ေယာက္သို႔ျဖစ္ေစ၊ ျပည့္တန္ဆာအိမ္ထားရွိ သူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စီမံႀကီးၾကပ္သူသို႔ျဖစ္ေစေရာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္း မဟုတ္ အခေငြေၾကးအတြက္ ထုတ္ငွားလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္း လက္လြဲေျပာင္းလၽွင္၊ ထိုသူကို ထိုသို႔မျပဳေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားမရွိသမၽွ ထိုမိန္းမအား ျပည့္တန္ဆားကိစၥအလို႔ငွာ အသုံးျပဳရန္အႀကံျဖင့္ လက္လြဲေျပာင္း သည္ဟုမွတ္ယူရမည္။
ရွင္းလင္းခ်က္-၂။ ဤပုဒ္မကိစၥအလို႔ငွာ‘‘မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္း’’ဆိုသည္မွာ တရားဝင္ ထိမ္းျမားျခင္းျဖစ္ေသာ္လည္းေကာင္း၊တရားဝင္ ထိမ္းျမားျခင္းပင္ မေျမာက္ေသာ္လည္း သက္ဆိုင္ရာသူတို႔၏ မ်ိဳးရိုးဘာသာဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ဓေလ့ထုံးစံအရျဖစ္ေစ သက္ဆိုင္သူတို႔သည္ လူမ်ိဳးစုကြဲမ်ားျဖစ္လၽွင္ ထိုလူမ်ိဳးႏွစ္စုတို႔၏မ်ိဳးရိုးဘာသာ ဥပေဒအရျဖစ္ေစ၊ ဓေလ့ထုံးစံအရျဖစ္ေစ ထိမ္းျမားျခင္းေျမာက္ဘိသကဲ့သို႔ အသိအမွတ္ျပဳ ေသာ စုံဖက္ျခင္းျဖင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေႏွာင္ဖြဲ႕ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေပါင္းဖက္ျခင္း မဟုတ္ေသာ ကာမစပ္ယွက္ျခင္းကို ဆိုလိုသည္။
၃၇၃။ ။ ျပည့္တန္ဆာကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူႏွင့္ မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ေစရန္ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င္သည့္ အက်င့္ေဖာက္ျပားေသာ ကိစၥအလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ မည္သည့္အသက္အရြယ္၌မဆို ေစခိုင္းရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အသုံးျပဳရန္အ ႀကံျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အဆိုပါကိစၥတစ္ခုခုကို အလို႔ငွာ ထိုသို႔ေစခိုင္းျခင္းခံရမည္ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ အသုံးျပဳျခင္းခံ ရမည္ျဖစ္တန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို အသက္ဆယ္ရွစ္ေအာက္ရွိသူအားဝယ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ငွားယူလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္းလက္ရွိရယူလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ အမ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္၁။ အသက္ဆယ္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္မိန္းမတစ္ဦးကိုဝယ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ငွားယူေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားနည္းလက္ရွိရယူ ေသာျပည့္တန္ဆာျဖစ္ေစ ျပည့္တန္ဆာအိမ္ထားရွိသူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စီမံႀကီးၾကပ္ေသာသူျဖစ္ေစ၊ ထိုသို႔မျပဳေၾကာင္း သက္ေသထင္ရွားမရွိသမၽွ၊ မိန္းမအားျပည့္တန္ဆာ ကိစၥအလို႔ငွာ အသုံးျပဳရန္အႀကံျဖင့္ လက္ရွိရယူသည္ဟုမွတ္ယူရမည္။
ရွင္းလင္းခ်က္၂။ ‘‘မတရားသျဖင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္း ’’ ဆိုသည္မွာ ပုဒ္မ၃၇၂ပါ အဓိပၸာယ္ႏွင့္ ထပ္တူ ျဖစ္သည္။
၃၇၄။ ။ မည္သူမဆို တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား ထိုသူအလိုမတူဘဲ ဥပေဒႏွင့္ဆန္႔က်င့္၍ အတင္းအဓမၼခိုင္းေစလၽွင္၊ ထိုသူကိုတစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၇၅။ ။ ဤမွေနာက္တြင္ ကင္းလြတ္မုဒိမ္းမွုမွ တပါးေအာက္ေဖာ္ျပပါ အေၾကာင္းငါးရပ္တြင္ သက္ဝင္ေသာ အေၾကာင္းတရပ္ရပ္ျဖင့္ ေယာက္်ားသည္ မိန္းမႏွင့္ကာမစပ္ယွက္လၽွင္၊ ထိုသူသည္‘‘မုဒိမ္းမွု’’ ကိုက်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ပထမ။ ။မိန္းမက အလိုမတူ ျငင္းဆန္ျခင္း။
ဒုတိယ။ ။မိန္းမက ခြင့္မျပဳျခင္း။
တတိယ။ ။မိန္းမခြင့္ျပဳေသာ္လည္း၊ ထိုသို႔ခြင့္ျပဳရျခင္းမွာ၊ ထိုမိန္းမအား ေသေစမည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ နာက်င္ေစမည္ဟုေသာ္ လည္းေကာင္း၊ ေၾကာက္ရြံ့ ေအာင္ျပဳရသျဖင့္ ခြင့္ျပဳရျခင္း။
စတုတၳ။ ။ မိန္းမခြင့္ျပဳေသာ္လည္း ေယာက္်ားက မိမိသည္ ထိုမိန္းမ၏ လင္မဟုတ္ေၾကာင္း သိသည့္ျပင္ ထိုမိန္းမကခြင့္ျပဳျခင္းမွာလည္း မိမိကိုဥပေဒႏွင့္အညီ လက္ထပ္ထားေသာ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔လက္ထပ္ထားသည္ဟု ယုံၾကည္ေသာအျခားေယာက္်ားျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္၍သာ ခြင့္ျပဳေၾကာင္းကို ထိုေယာက္်ားကသိျခင္း။
ပဥၥမ။ ။ မိန္းမကခြင့္ျပဳသည္ ျဖစ္ေစ၊ ခြင့္မျပဳသည္ ျဖစ္ေစ၊ထိုမိန္းမသည္ အသက္ဆယ့္ေလးႏွစ္ေအာက္ အရြယ္ရွိသူျဖစ္ျခင္း။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ေယာက္်ား၏ အဂၤါဇာတ္သည္ မိန္းမ၏အဂၤါဇာတ္တြင္ သြင္းဝင္မိလၽွင္၊ မုဒိမ္းမွုက်ဴးလြန္ျခင္း အတြက္ လိုအပ္ေသာ ကာမစပ္ယွက္မွု ေျမာက္ရန္လုံေလာက္သည္။
ကင္းလြတ္ခ်က္။ ။ ေယာက္်ားသည္ အသက္ဆယ့္သုံးႏွစ္ေအာက္ မဟုတ္ေသာ မိမိ၏မယားႏွင့္ ကာမစပ္ယွက္ျခင္းမွာ မုဒိမ္းမွုမဟုတ္။
၃၇၆။ ။ မုဒိမ္းမွုက်ဴးလြန္သူကို တစ္သတ္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။ မုဒိမ္းက်င့္ခံရေသာ မိန္းမသည္ မိမိ၏မယားျဖစ္၍၊ အသက္တဆယ့္ႏွစ္ႏွစ္ေအာက္မဟုတ္လၽွင္မူကား မုဒိမ္းက်င့္ေသာ ထိုလင္ကို ႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ား၏ ဥပေဒအရ အာဏာကို မထီေလးစားျပဳျခင္း
ျပစ္မွုဆိုင္ရာဥပေဒ (အခန္း-၁ဝ)
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ား၏ ဥပေဒအရ အာဏာကို မထီေလးစားျပဳျခင္း
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းမ်ား၏ ဥပေဒအရ အာဏာကို မထီေလးစားျပဳျခင္း
၁၇၂။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦးက ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ
ထုတ္ဆင့္ပိုင္သည့္ အတိုင္း ထုတ္ဆင့္ေသာ သမၼာန္စာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာျဖစ္ေစ၊
အမိန္႔စာ ျဖစ္ေစ ခ်အပ္သည္ကို မည္သူမဆို တိမ္းေရွာင္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္လထိ
အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ
ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ သမၼာန္စာမွာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာမွာျဖစ္ေစ တရား႐ုံးသို႔ ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စာတမ္းအမွတ္အသားတစ္ခုကိုျပေစရန္ ပါရွိလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ သမၼာန္စာမွာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာမွာျဖစ္ေစ တရား႐ုံးသို႔ ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စာတမ္းအမွတ္အသားတစ္ခုကိုျပေစရန္ ပါရွိလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၇၃။ ။ မည္သူမဆို၊
မိမိသို႔ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္သို႔ေသာ္လည္းေကာင္း
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦးက ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ
ထုတ္ဆင့္ပိုင္သည့္ အတိုင္း ထုတ္ဆင့္သည့္ သမၼာန္စာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာျဖစ္ေစ၊
အမိန္႔စာျဖစ္ေစ ခ်အပ္သည္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ တမင္တားဆီးလၽွင္၊
သို႔တည္းမဟုတ္ တစ္ေနရာရာတြင္ ထိုသမၼာန္စာျဖစ္ေစ၊ ထိုနို႔တစ္စာျဖစ္ေစ၊
ထိုအမိန္႔စာျဖစ္ေစ ဥပေဒႏွင့္အညီ ဆြဲကပ္သည္ကို တမင္တားဆီးလၽွင္၊
သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသမၼာန္စာကိုျဖစ္ေစ၊ ထိုနို႔တစ္စာကိုျဖစ္ေစ၊
ထိုအမိန္႔စာကိုျဖစ္ေစ ဥပေဒႏွင့္အညီ စြဲကပ္ရာ၊ ေနရာတစ္ခုခုမွ
တမင္ခြာပစ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ထုတ္ျပန္ေၾကညာသည္ကို
တမင္တားဆီးလၽွင္ ထိုသူကို တစ္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ
ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးကိုျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ သမၼာန္စာမွာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာမွာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာမွာျဖစ္ေစ ေၾကညာစာမွာျဖစ္ေစ တရား႐ုံးသို႔ ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ကို ေသာ္လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စာတမ္းအမွတ္အသားတစ္ခုခုကို တင္ျပေစရန္ ပါရွိလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ သမၼာန္စာမွာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာမွာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာမွာျဖစ္ေစ ေၾကညာစာမွာျဖစ္ေစ တရား႐ုံးသို႔ ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ကို ေသာ္လည္းေကာင္း တက္ေရာက္ေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စာတမ္းအမွတ္အသားတစ္ခုခုကို တင္ျပေစရန္ ပါရွိလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၇၄။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦးက ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ
ထုတ္ဆင့္ပိုင္သည့္အတိုင္း ခ်ိန္းဆိုေသာကာလတြင္း ခ်ိန္းဆိုေသာေနရာသို႔ တစ္ဦး
တစ္ေယာက္ေသာသူအား ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ကိုယ္စားလွယ္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ တက္ေရာက္ေစရန္သမၼာန္စာျဖစ္ေစ၊
နို႔တစ္စာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာျဖစ္ေစ ေၾကညာစာျဖစ္ေစ ထုတ္ဆင့္သည္ကို ထိုသူသည္
ဥပေဒအရ လိုက္နာရန္ ျဖစ္ပါလ်က္ႏွင့္ ခ်ိန္းဆိုေသာကာလတြင္
ခ်ိန္းဆိုေသာအရပ္သို႔ မတက္ေရာက္ဘဲ တမင္ပ်က္ကြက္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
တက္ေရာက္ရန္ တာဝန္ရွိသည့္ေနရာမွ ဥပေဒအရ ထြက္ခြာသြားခြင့္ရေသာ
အခ်ိန္မတိုင္မီ ထြက္ခြာသြားလၽွင္ထိုသူကို တစ္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ငါးရာထိေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ သမၼာန္စာမွာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာမွာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာမွာျဖစ္ေစ ေၾကညာစာမွာျဖစ္ေစ တရား႐ုံးသို႔ ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ တက္ေရာက္ေစရန္ ပါရွိလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ သမၼာန္စာမွာျဖစ္ေစ၊ နို႔တစ္စာမွာျဖစ္ေစ၊ အမိန္႔စာမွာျဖစ္ေစ ေၾကညာစာမွာျဖစ္ေစ တရား႐ုံးသို႔ ကိုယ္တိုင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္စားလွယ္ ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ တက္ေရာက္ေစရန္ ပါရွိလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၇၅။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းသို႔ စာတမ္းအမွတ္အသား တစ္ခုခု
တင္ျပရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေပးအပ္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရ တာဝန္ရွိေသာသူသည္
ထိုစာတမ္းအမွတ္အသားကို မတင္ျပဘဲ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မေပးအပ္ဘဲ
တမင္ပ်က္ကြက္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ငါးရာထိေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ စာတမ္းအမွတ္အသားကို တရား႐ုံးသို႔ တင္ျပရန္ျဖစ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေပးအပ္ရန္ ျဖစ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ စာတမ္းအမွတ္အသားကို တရား႐ုံးသို႔ တင္ျပရန္ျဖစ္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေပးအပ္ရန္ ျဖစ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၇၆။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းသို႔ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုခုႏွင့္
စပ္လ်ဥ္း၍ တိုင္ၾကားရန္ျဖစ္ေစ၊ သတင္းေပးရန္ျဖစ္ေစ ဥပေဒအရ တာဝန္ရွိသူသည္
ဥပေဒအရ လိုအပ္ေသာ နည္းလမ္းအတိုင္း ထိုသို႔လိုအပ္ေသာ ကာလတြင္
ထိုအေၾကာင္းအရာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ မတိုင္ၾကားဘဲ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သတင္းမေပးဘဲ
တမင္ပ်က္ကြက္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ
ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ ေပးရန္လိုအပ္ေသာ တိုင္ၾကားခ်က္သည္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သတင္းေပးခ်က္သည္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းကို တားဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကို ဖမ္းဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္းျဖစ္လၽွင္ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ ေပးရန္လိုအပ္ေသာ တိုင္ၾကားခ်က္သည္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သတင္းေပးခ်က္သည္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္လၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းကို တားဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကို ဖမ္းဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္းျဖစ္လၽွင္ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၇၇။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းသို႔ အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခုႏွင့္
စပ္လ်ဥ္း၍ ဥပေဒအရ သတင္းေပးရန္ တာဝန္ရွိသူသည္ ထိုအေၾကာင္းအရာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍
မမွန္ဟု မိမိသိေသာ သတင္းကိုျဖစ္ေစ၊ မမွန္ဟု မိမိယုံၾကည္ရန္
အေၾကာင္းရွိေသာသတင္းကိုျဖစ္ေစ မွန္ေသာသတင္းအျဖစ္ျဖင့္ သတင္းေပးလၽွင္၊
ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ ဥပေဒအရ ေပးရန္ လိုအပ္ေသာသတင္းသည္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္လၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းကို တားဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကို ဖမ္းဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္းျဖစ္လၽွင္ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
သို႔တည္းမဟုတ္ ဥပေဒအရ ေပးရန္ လိုအပ္ေသာသတင္းသည္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္လၽွင္ သို႔တည္းမဟုတ္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းကို တားဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကို ဖမ္းဆီးရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္းျဖစ္လၽွင္ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ဥပမာ
ေျမရွင္ ေမာင္ျဖဴသည္ မိမိ၏
ေျမနယ္နိမိတ္အတြင္းတြင္ လူသတ္မွုက်ဴးလြန္ေၾကာင္း သိရလ်က္ႏွင့္ ေသသူသည္
ေႁမြကိုက္ခံရသျဖင့္ ေသသည္ဟု သက္ဆိုင္ရာ ရာဇဝတ္ တရားသူႀကီးအား
တမင္မမွန္သတင္းေပး၏ ။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ျပစ္မွုကို
က်ဴးလြန္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။
ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံ၏ ျပည္ပတြင္ျပဳေသာ ျပဳလုပ္မွုသည္ ျပည္ေထာင္စု
ျမန္မာနိုင္ငံအတြင္း၌ က်ဴးလြန္ခဲ့ေသာ ပုဒ္မ ၃ဝ၂၊ ၃ဝ၄၊ ၃၈၂၊ ၃၉၂၊ ၃၉၃၊ ၃၉၄၊
၃၉၅၊ ၃၉၆၊ ၃၉၇၊ ၃၉၈၊ ၃၉၉၊ ၄ဝ၂၊ ၄၃၅၊ ၄၃၆၊ ၄၄၉၊ ၄၅ဝ၊ ၄၅၇၊ ၄၅၈၊ ၄၅၉၊ ၄၆ဝ
တစ္ခုခုအရ ျပစ္ဒဏ္ခံရမည့္ ျပဳလုပ္မွုမ်ိဳးျဖစ္လၽွင္၊ ထိုျပဳလုပ္မွုသည္
ဤပုဒ္မႏွင့္ ပုဒ္မ ၁၇၆ ပါ ‘ျပစ္မွု’ဆိုေသာ စကား၌ အက်ဳံးဝင္သည္။ ထို႔ျပင္
‘ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူ’ ဆိုေသာ စကားတြင္ ဆိုခဲ့ေသာ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို
က်ဴးလြန္ေၾကာင္း စြပ္စြဲျခင္းခံရသူလည္း အက်ဳံးဝင္သည္။
၁၇၈။ ။
အမွန္ထြက္ဆိုပါမည္ဟု က်မ္းသစၥာျဖစ္ေစ၊ ကတိသစၥာျဖစ္ေစျပဳေစရန္ ဥပေဒအရ
ခိုင္းပိုင္ေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက ခိုင္းသည္ကို ျငင္းပယ္လၽွင္၊
ထိုျငင္းပယ္သူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္လက္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ
ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၇၉။ ။
အေၾကာင္းအရာတစ္ခုခုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအား အမွန္ကိုထြက္ဆိုရန္
ဥပေဒအရ တာဝန္ရွိေသာသူသည္ ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက မိမိ၏ ဥပေဒအရ အာဏာကို
သုံးစြဲလ်က္၊ ထိုအေၾကာင္းအရာႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေမးေသာေမးခြန္းကို ေျဖဆိုရန္
ျငင္းပယ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ
ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈ဝ။ ။
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား သူ၏ ထြက္ဆိုခ်က္ကို လက္မွတ္ေရးထိုးေစရန္ ဥပေဒအရ
ခိုင္းပိုင္ေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက ခိုင္းသည္ကို ျငင္းပယ္လၽွင္၊
ထိုျငင္းပယ္သူကို သုံးလထိ အလုပ္မဲ့ ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈၁။ ။
အေၾကာင္းအရာတစ္ခုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ က်မ္းသစၥာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကတိသစၥာ
အျပဳခိုင္းရန္ ဥပေဒအရ အာဏာရရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းထံ၌ျဖစ္ေစ၊ ထိုကဲ့သို႔ ေသာ
အျခားပုဂၢိဳလ္ထံ၌ျဖစ္ေစ အမွန္ကို ထြက္ဆိုပါမည္ဟု က်မ္းသစၥာကို၊
သို႔တည္းမဟုတ္ ကတိသစၥာကို ဥပေဒအရ ျပဳၿပီးေသာသူသည္
ထိုအေၾကာင္းအရာႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အဆိုပါ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းထံ၌ျဖစ္ေစ၊ အဆိုပါ
အျခားပုဂၢိဳလ္ထံ၌ျဖစ္ေစ မမွန္သည္လည္းျဖစ္သည့္အျပင္ မမွန္ေၾကာင္း
မိမိသိသည္လည္းျဖစ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ယုံၾကည္သည္လည္းျဖစ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္
မွန္သည္ဟု မိမိယုံၾကည္ျခင္း မရွိသည္လည္းျဖစ္ေသာ ထြက္ဆိုျခင္းကိုျပဳလၽွင္၊
ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း
ခ်မွတ္နိုင္မည္။
၁၈၂။ ။ မည္သူမဆို
(က)သတင္းတစ္ခုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ေၾကာင္းျခင္းရာ အမွန္ကို အကယ္၍ သိခဲ့လၽွင္
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက ျပဳထိုက္သည္မဟုတ္ေသာ အမွုကို ျပည္သူ႔ ဝန္ထမ္းအား ျပဳေစရန္၊
သို႔တည္းမဟုတ္ ပ်က္ကြက္ထိုက္သည္ မဟုတ္ေသာ ပ်က္ကြက္မွုကိုျပဳေစရန္၊
သို႔တည္းမဟုတ္
(ခ) လူတစ္ေယာက္ကို
နစ္နာေစျခင္းငွာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ စိတ္ၿငိဳျငင္ေစျခင္းငွာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအား
သူ၏ဥပေဒအရ အာဏာကို အသုံးျပဳေစရန္ ႀကံရြယ္၍ေသာ္ လည္းေကာင္း၊
ျပဳေစတန္ရာသည္ကို သိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းသို႔
မမွန္ေၾကာင္း မိမိသိေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိယုံၾကည္ေသာ သတင္းကိုေပးလၽွင္၊
ထိုသူကို ေျခာက္လထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ
ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ဥပမာမ်ား
(က) ေမာင္ျဖဴသည္
ရာဇဝတ္တရားသူႀကီး၏ လက္ေအာက္ခံ ရဲအမွုထမ္း ေမာင္မဲ အလုပ္ျပဳတ္ေစရန္
ထိုရဲအမွုထမ္း ေမာင္မဲ အလုပ္ဝတၱရား ေပါ့ေလ်ာ့ပ်က္ကြက္ေၾကာင္း
သတင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ အက်င့္သိကၡာ ပ်က္ျပားေၾကာင္း
သတင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသတင္းမမွန္ဟု သိလ်က္ႏွင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
ထိုသတင္းအရ ေမာင္မဲကို အဆိုပါ ရာဇဝတ္တရားသူႀကီးက အလုပ္မွထုတ္ပစ္
တန္ရာသည္ကိုသိလ်က္ႏွင့္ ရာဇဝတ္တရားသူႀကီးအား သတင္းေပးလွ်င္၊ ေမာင္ျဖဴသည္
ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ရာေရာက္သည္။
(ခ) ေမာင္မဲ
စိတ္ၿငိဳျငင္ေစရန္ ဥပေဒျဖင့္ တားျမစ္ထားေသာ ဆားကို ထိုေမာင္မဲ
လၽွို႔ဝွက္သိုေလွာင္ထားေၾကာင္း သတင္းကို၊ ထိုသတင္းမမွန္ဟု
သိလ်က္ႏွင့္ထို႔ျပင္ ထိုသတင္းေၾကာင့္ ေမာင္မဲ၏ အိမ္ဥပစာကို
ရွာေဖြေစတန္ရာသည္ကိုလည္း သိလ်က္ႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းသို႔
သတင္းေပးလၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ရာေရာက္သည္။
(ဂ)
ရြာတစ္ရြာအနီးတြင္ မိမိသည္ လက္ေရာက္က်ဴးလြန္ျခင္း၊ လုယက္ျခင္း ခံရသည္ဟု
ေမာင္ျဖဴက ရဲအမွုထမ္းသို႔ မမွန္သတင္းေပး၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မိမိအား မည္သူ
က်ဴးလြန္ေၾကာင္း ထုတ္ေဖာ္ျခင္းမျပဳ၊ သို႔ရာတြင္ ထိုသို႔
သတင္းေပးျခင္းေၾကာင့္ ထိုရဲအမွုထမ္းသည္ ထိုရြာတြင္ စုံစမ္းျခင္း၊
ရွာေဖြျခင္းျပဳသျဖင့္ ရြာသားအားလုံး ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အခ်ိဳ႕ေသာ္လည္းေကာင္း၊
စိတ္ၿငိဳျငင္တန္ရာသည္ကို သိ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မအရ
ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ရာေရာက္သည္။
၁၈၃။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းျဖစ္ေၾကာင္း သိလ်က္ႏွင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
ယုံၾကည္ရန္အေၾကာင္းရွိလ်က္ႏွင့္ ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း၏ ဥပေဒအရ အာဏာျဖင့္
ပစၥည္းသိမ္းယူျခင္း ကို မည္သူမဆို ခုခံလၽွင္၊ ထိုသူကို ေျခာက္လထိ
ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈၄။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း၏ ဥပေဒအရ အာဏာျဖင့္ ပစၥည္းေရာင္းျခင္းကို မည္သူမဆို
တမင္ဟန္႔တားလၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္လထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ
ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈၅။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္း၏ ဥပေဒအရ အာဏာျဖင့္ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို ေရာင္းရာတြင္
မည္သူမဆို မိမိေသာ္လည္းေကာင္း၊ အျခားသူေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရ
ဝယ္နိုင္ခြင့္မရွိေၾကာင္း သိလ်က္ႏွင့္ မိမိအတြက္ ျဖစ္ေစ၊ ထိုသူအတြက္ ျဖစ္ေစ
ထိုပစၥည္းကို ဝယ္ျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊
ေလလံဆြဲျခင္းေသာ္လည္းေကာင္းျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေလလံဆြဲသျဖင့္
မိမိအေပၚသို႔ က်ေရာက္မည့္ တာဝန္ကို ေဆာင္ရြက္ရန္ မႀကံရြယ္ဘဲလ်က္
ထိုပစၥည္းကို ေလလံဆြဲလၽွင္ ထိုသူကို တစ္လထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊
ႏွစ္ရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈၆။ ။ မည္သူမဆို
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ျပည္သူဆိုင္ရာ အလုပ္ဝတၱရားေဆာင္ရြက္ ေနသည္ကို
မိမိအလိုအေလ်ာက္ ဟန္႔တားလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးလထိ ေထာင္ဒဏ္
တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ
ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈၇။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦး ျပည္သူ႔ဆိုင္ရာ တာဝန္ဝတၱရားေဆာင္ရြက္ေနသည္ကို ကူညီရန္
ဥပေဒအရ တာဝန္ရွိေသာ သူသည္ ထိုသို႔ကူညီရန္ တမင္ပ်က္ကြက္ မွုျပဳလၽွင္၊
ထိုသူကို တစ္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ထို႔ျပင္ တရား႐ုံးမွ ဥပေဒႏွင့္အညီ ထုတ္ဆင့္ေသာ အမိန္႔ဆင့္စာကို အတည္ျပဳရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မွုတစ္ခုခု က်ဴးလြန္ျခင္းကို တားဆီးရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ သတ္ပုတ္ေႏွာင့္ယွက္မွု ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏွိမ္နင္းရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မွုတစ္ခုခုႏွင့္ စြဲဆိုခံရသူကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ထင္ရွား သူကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရ ခ်ဳပ္ထားျခင္းမွ ထြက္ေျပးသူကို ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ ဥပေဒအရ အကူအညီေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက အကူအညီ ေတာင္းဆိုသည္ကို အကူအညီ တမင္မေပးဘဲေနလၽွင္၊ ထိုသို႔အကူအညီမေပးေသာသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ထို႔ျပင္ တရား႐ုံးမွ ဥပေဒႏွင့္အညီ ထုတ္ဆင့္ေသာ အမိန္႔ဆင့္စာကို အတည္ျပဳရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မွုတစ္ခုခု က်ဴးလြန္ျခင္းကို တားဆီးရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ သတ္ပုတ္ေႏွာင့္ယွက္မွု ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ႏွိမ္နင္းရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မွုတစ္ခုခုႏွင့္ စြဲဆိုခံရသူကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ထင္ရွား သူကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဥပေဒအရ ခ်ဳပ္ထားျခင္းမွ ထြက္ေျပးသူကို ေသာ္လည္းေကာင္း ဖမ္းဆီးရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ ဥပေဒအရ အကူအညီေတာင္းဆိုပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက အကူအညီ ေတာင္းဆိုသည္ကို အကူအညီ တမင္မေပးဘဲေနလၽွင္၊ ထိုသို႔အကူအညီမေပးေသာသူကို ေျခာက္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၈၈။ ။ ျပဳလုပ္မွု
တစ္ခုခုကို ျပဳျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ရမည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊
မိမိလက္ရွိပစၥည္းႏွင့္ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိ စီမံခန္႔ခြဲရေသာ ပစၥည္းႏွင့္
စပ္လ်ဥ္း၍ အမိန္႔အတိုင္း တစ္ခုခု ျပဳလုပ္ထားရမည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊
ဥပေဒႏွင့္အညီ ထုတ္ျပန္ေၾကညာရန္ အာဏာရရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက
ထုတ္ျပန္ေၾကညာေသာ အမိန္႔ကို သိလ်က္ႏွင့္ မည္သူမဆို ထိုအမိန္႔ကို
ဖီဆန္လၽွင္၊ ထိုသူအား အကယ္၍ ထိုသို႔ဖီဆန္ျခင္းသည္ ဥပေဒႏွင့္အညီ
ေစခိုင္းျခင္းခံရေသာသူကို (က) ဟန္႔တားျခင္း ေသာ္လည္းေကာင္း၊
စိတ္ၿငိဳျငင္ေစျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ နစ္နာေစျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစေသာ္
သို႔တည္းမဟုတ္ ျဖစ္ေစတတ္ေသာ္ သို႔တည္းမဟုတ္
(ခ)
ဟန္႔တားျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း စိတ္ၿငိဳျငင္ ေစျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း
နစ္နာေစျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္မည့္ အႏၲရာယ္ကိုျဖစ္ေစေသာ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
ျဖစ္ေစတတ္ေသာ္၊ တစ္လထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ႏွစ္ရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ထို႔ျပင္အကယ္၍ ထိုသို႔ ဖီဆန္ျခင္းသည္ လူ႔အသက္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ က်န္းမာေရးကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ လုံျခဳံေရးကိုေသာ္လည္းေကာင္း ေဘးျဖစ္ေစေသာ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေဘးျဖစ္ေစတတ္ေသာ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ သတ္ပုတ္ ေႏွာင့္ယွက္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစေသာ္ သို႔တည္းမဟုတ္ ျဖစ္ေစတတ္ေသာ္ ေျခာက္လထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ထို႔ျပင္အကယ္၍ ထိုသို႔ ဖီဆန္ျခင္းသည္ လူ႔အသက္ကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ က်န္းမာေရးကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ လုံျခဳံေရးကိုေသာ္လည္းေကာင္း ေဘးျဖစ္ေစေသာ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေဘးျဖစ္ေစတတ္ေသာ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ သတ္ပုတ္ ေႏွာင့္ယွက္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္ေစေသာ္ သို႔တည္းမဟုတ္ ျဖစ္ေစတတ္ေသာ္ ေျခာက္လထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။
ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူက ေဘးအႏၲရာယ္ျပဳရန္ ႀကံရြယ္ျခင္းသည္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစတန္ရာသည့္ ဖီဆန္ျခင္းကို ႀကံဆျခင္းသည္ လိုရင္းမဟုတ္။
ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူက မိမိဖီဆန္ေသာ အမိန္႔ကိုသိ၍ ထိုသို႔ ဖီဆန္ျခင္းသည္
ေဘးအႏၲရာယ္ျဖစ္ေစသည္ကို ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျဖစ္တန္ရာသည္ကို ေသာ္လည္းေကာင္း
သိလၽွင္လုံေလာက္သည္။
ဥပမာ
ကိုးကြယ္ရာ ဘာသာႏွင့္ဆိုင္ေသာ
စီတန္းလွည့္လည္ျခင္းကို လမ္းတစ္လမ္းတြင္ မျပဳရဟု အမိန္႔ထုတ္ျပန္ေၾကညာရန္
ဥပေဒႏွင့္အညီ အာဏာရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက အမိန္႔တစ္ရပ္ကို ထုတ္ျပန္ေၾကညာ၏။
ေမာင္ျဖဴသည္ သိလ်က္ႏွင့္ ထိုအမိန္႔ကိုဖီဆန္၏။ ထိုသို႔ ဖီဆန္သျဖင့္၊
႐ုန္းရင္းဆန္ခတ္ျဖစ္ပြားရန္ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္
ေဖာ္ျပထားေသာ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္ရာေရာက္သည္။
၁၈၉။ ။
ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းတစ္ဦး၏ ျပည္သူဆိုင္ရာ အလုပ္ဝတၱရား ေဆာင္ရြက္ျခင္းႏွင့္
စပ္လ်ဥ္းေသာ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအား ျပဳေစျခင္းအတြက္
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပဳျခင္းမွ ေရွာင္ေစျခင္းအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ျပဳရန္ရွိသည္ကို ဆိုင္းငံ့ထားေစျခင္းအတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအား ေသြးေဆာင္ရန္အလို႔ငွာ ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းကိုျဖစ္ေစ၊
ထိုျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းက အက်ိဳးလိုလားေနသည္ဟု မိမိယုံၾကည္ေနေသာသူကိုျဖစ္ေစ
နစ္နာေစမည္ဟု မည္သူမဆို ၿခိမ္းေျခာက္လၽွင္၊ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္
တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၁၉ဝ။ ။
နစ္နာေစျခင္းမွ ဥပေဒအရ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ျခင္း ေပးပိုင္ခြင့္ရွိေသာ၊
သို႔တည္းမဟုတ္ ေပးေစပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းထံတြင္
ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္မွု အတြက္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ေတာင္းဆိုျခင္းမွ
ေရွာင္ၾကဥ္ေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ရပ္စဲေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ဦး
တစ္ေယာက္ေသာသူအား ေသြးေဆာင္ရန္အလို႔ငွာ ထိုသူအား နစ္နာေစမည္ဟု မည္သူမဆို၊
ၿခိမ္းေျခာက္လၽွင္၊ ထိုသို႔ ၿခိမ္းေျခာက္ေသာသူကို တစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္
တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ခိုးရာပါပစၥည္း လက္ခံမွု
ျပစ္မွုဆိုင္ရာဥပေဒ အခန္း(၁၇)
ခိုးရာပါပစၥည္း လက္ခံမွု
ခိုးရာပါပစၥည္း လက္ခံမွု
၄၁ဝ။ ။ ခိုးယူျခင္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူျခင္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လုယက္ျခင္းျဖင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လက္ေျပာင္းသြားေသာပစၥည္းသည္ ၊ ထို႔ျပင္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ အလြဲသုံးစားျပဳျခင္းခံရေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွု က်ဴးလြန္ျခင္းခံရေသာ ပစၥည္းသည္ ထိုသို႔ လက္ေျပာင္းျခင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အလြဲသုံးစားျပဳျခင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္က်ဴးလြန္ျခင္းကို ျပည္ေထာင္စု ျမန္မာနိုင္ငံေတာ္ အတြင္း၌ျဖစ္ေစ၊ အပ၌ျဖစ္ေစ ခံရသည္ျဖစ္လၽွင္ ခိုးရာပါ ပစၥည္းမည္၏။ သို႔ရာတြင္ ထိုပစၥည္းသည္ ဥပေဒအရ လက္ရွိျဖစ္ထိုက္သူ၏ လက္သို႔ ေနာင္ျပန္လည္ေရာက္ရွိ သည့္အခါ ခိုးရာပါ ပစၥည္းအျဖစ္မွ ရပ္စဲ၏။
၄၁၁။ ။ မည္သူမဆို ခိုးရာပါပစၥည္းျဖစ္ေၾကာင္း သိလ်က္ႏွင့္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ ယုံၾကည္ရန္အေၾကာင္ရွိလ်က္ႏွင့္ ထိုပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ လက္ခံျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆက္လက္ထားရွိျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း ျပဳလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၄၁၂။ ။ မည္သူမဆို ခိုးရာပါပစၥည္းသည္ ဓားျပတိုက္မွု က်ဴးလြန္ျခင္းျဖင့္ လက္ေျပာင္းခဲ့ေၾကာင္းကို သိလ်က္ႏွင့္ ျဖစ္ေစ၊ ထိုသို႔ ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္းရွိလ်က္ႏွင့္ ျဖစ္ေစ၊ ထိုပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္လက္ခံျခင္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ဆက္လက္ထားရွိျခင္းေသာ္လည္းေကာင္းျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ဓားျပဂိုဏ္းတြင္ ပါဝင္သူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပါဝင္ခဲ့သူျဖစ္ေၾကာင္း မိမိသိေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္းရွိေသာသူထံမွ ခိုးရာပါ ပစၥည္းျဖစ္ခဲ့ေၾကာင္း မိမိသိေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္းရွိေသာ ပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ လက္ခံလၽွင္၊ ထိုသူကို တသက္တကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၄၁၃။ ။ မည္သူမဆို ခိုးရာပါ ပစၥည္းမွန္းသိလ်က္ႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ ထိုသို႔ ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္းရွိလ်က္ႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ ထိုပစၥည္း ကို အျမဲတေစ လက္ခံလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရာင္းဝယ္ ဆက္ဆံလၽွင္၊ ထိုသူကို တသက္တကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၄၁၄။ ။ မည္သူမဆို ခိုးရာပါပစၥည္းမွန္းသိလ်က္ႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္းရွိလ်က္ႏွင့္ ေသာ္လည္း၊ ထိုပစၥည္းကို ဝွက္သိမ္းထားရာတြင္ သို႔တည္းမဟုတ္ စီမံခန္႔ခြဲရာတြင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေဖ်ာက္ဖ်က္ရာတြင္ မိမိအလိုအေလ်ာက္ ကူညီလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစခ်မွတ္ရမည္။
ခိုးမွု
အခန္း(၁၇)
ပစၥည္းကို ထိခိုက္သည့္ ျပစ္မွုမ်ား
ပစၥည္းကို ထိခိုက္သည့္ ျပစ္မွုမ်ား
ခိုးမွု
၃၇၈။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူ၏ လက္ရွိမွ ထိုသူသေဘာမတူဘဲ၊ မည္သူမဆို မရိုးမေျဖာင့္ေသာ ခိုးမွုသေဘာျဖင့္ ေရြ႕ေျပာင္းနိုင္ေသာ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို ယူရန္ ႀကံရြယ္၍ ထိုသို႔ယူရန္ ကိစၥအလို႔ငွာ ထိုပစၥည္းကို ေရြ႕ေျပာင္းေစလၽွင္၊ ထိုသူသည္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္သည္ မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၁။
။တခုခုေသာ အရာဝတၣဳသည္ ေျမထဲ၌ စြဲကပ္ေနသမၽွ ကာလပတ္လုံး ေရြ႕ေျပာင္း
နိုင္ေသာ ပစၥည္းမဟုတ္သျဖင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္ေသာ ပစၥည္းမဟုတ္။ သို႔ရာတြင္
ထိုအရာဝတၣဳသည္ ေျမမွကြာလၽွင္ ကြာခ်င္း ခိုးမွုက်ဴးလြန္နိုင္ေသာ
ပစၥည္းျဖစ္လာနိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၂။ ။ ေျမထဲမွ ကြဲကြာေအာင္ ျပဳလုပ္မွုျဖင့္ ေရြ႕ေစျခင္းသည္ ခိုးမွုျဖစ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၃။ ။ တဦးတေယာက္ေသာသူသည္ အရာဝတၣဳတစ္ခု မေရြ႕ေအာင္ တားဆီးပိတ္ဆို႔ထား ေသာ အရာကို ေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အရာဝတၣဳတခုကို အျခားအရာဝတၣဳတခုမွ ခြါလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တကယ္ေရြ႕ေစလၽွင္၊ ထိုအရာဝတၣဳကို ေရြ႕ေစသည္မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၄။ ။ တဦးတေယာက္ေသာသူသည္ တိရစၧာန္တေကာင္ကို တနည္းနည္းျဖင့္ ေရြ႕ေစ လၽွင္၊ ထိုသူသည္ ထိုတိရစၧာန္ကို ေရြ႕ေစသည္မည္၏။ ထို႔ျပင္ ထို တိရိစၧာန္ကို ေရြ႕ေစျခင္းေၾကာင့္ ေရြ႕သြားသည့္ အရာဝတၣဳတခုခုကိုလည္း ထိုသူပင္ ေရြ႕ေစသည္မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၅။ ။ အဓိပၸါယ္ေဖာ္ျပခ်က္တြင္ သေဘာတူခ်က္ဆိုသည္မွာ အတည့္အလင္း ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေဘာသက္ေရာက္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္နိုင္သည့္ျပင္ ထိုသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္ရွိျဖစ္သူကျဖစ္ေစ၊ ထိုကိစၥအလို႔ငွာ အတိအလ င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေဘာသက္ေရာက္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္း ေကာင္း အခြင့္အာဏာရွိသူက ျဖစ္ေစေပးနိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၂။ ။ ေျမထဲမွ ကြဲကြာေအာင္ ျပဳလုပ္မွုျဖင့္ ေရြ႕ေစျခင္းသည္ ခိုးမွုျဖစ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၃။ ။ တဦးတေယာက္ေသာသူသည္ အရာဝတၣဳတစ္ခု မေရြ႕ေအာင္ တားဆီးပိတ္ဆို႔ထား ေသာ အရာကို ေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အရာဝတၣဳတခုကို အျခားအရာဝတၣဳတခုမွ ခြါလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တကယ္ေရြ႕ေစလၽွင္၊ ထိုအရာဝတၣဳကို ေရြ႕ေစသည္မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၄။ ။ တဦးတေယာက္ေသာသူသည္ တိရစၧာန္တေကာင္ကို တနည္းနည္းျဖင့္ ေရြ႕ေစ လၽွင္၊ ထိုသူသည္ ထိုတိရစၧာန္ကို ေရြ႕ေစသည္မည္၏။ ထို႔ျပင္ ထို တိရိစၧာန္ကို ေရြ႕ေစျခင္းေၾကာင့္ ေရြ႕သြားသည့္ အရာဝတၣဳတခုခုကိုလည္း ထိုသူပင္ ေရြ႕ေစသည္မည္၏။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၅။ ။ အဓိပၸါယ္ေဖာ္ျပခ်က္တြင္ သေဘာတူခ်က္ဆိုသည္မွာ အတည့္အလင္း ေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေဘာသက္ေရာက္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ျဖစ္နိုင္သည့္ျပင္ ထိုသေဘာတူညီခ်က္ကို လက္ရွိျဖစ္သူကျဖစ္ေစ၊ ထိုကိစၥအလို႔ငွာ အတိအလ င္းေသာ္လည္းေကာင္း၊ သေဘာသက္ေရာက္ျခင္းျဖင့္ေသာ္လည္း ေကာင္း အခြင့္အာဏာရွိသူက ျဖစ္ေစေပးနိုင္သည္။
ဥပမာမ်ား
(က) ေမာင္ျဖဴသည္
မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္ ေမာင္မဲ၏ လက္ရွိသစ္ပင္ကို ေမာင္မဲသေဘာမတူဘဲ
ယူရန္အႀကံျဖင့္၊ ေမာင္မဲ၏ ေျမေပၚမွ သစ္ပင္တပင္ကို ခုတ္လွဲ၏။ ဤတြင္
ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုသို႔ယူရန္ အလို႔ငွာ သစ္ပင္ကို ျဖတ္ပစ္သည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္
ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေခြးစာကို မိမိအိတ္တြင္ထည့္၍၊ ေမာင္မဲ၏ ေခြးကို ထိုအစာေနာက္သို႔ လိုက္ေစရန္ ေသြးေဆာင္၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴ၏ အႀကံသည္ ေမာင္မဲသေဘာမတူဘဲ ေမာင္မဲ၏လက္မွ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ေခြးကို ယူရန္ႀကံရြယ္လၽွင္ ေမာင္မဲ၏ေခြးသည္ ေမာင္ျဖဴေနာက္သို႔ လိုက္စျပဳသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ဂ) ေမာင္ျဖဴသည္ အဖိုးတန္ဘဘ႑ာေသတၱာသယ္ယူလာေသာ ႏြားတေကာင္ကို ေတြ႕၏။မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ အဖိုးတန္ ဘ႑ာကို ယူရန္ အလို႔ငွာ ေမာင္ျဖဴသည္ ႏြားကို တစ္ဖက္သို႔ ေမာင္းႏွင္လိုက္၏။ ႏြားသည္ ေရြ႕စျပဳသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ေမာင္ျဖဴသည္ အဖိုးတန္ဘ႑ာကို ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ဃ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ အေစခံျဖစ္၍ ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴထိန္းသိမ္းထားရန္ မိမိ၏ ပန္းကန္ခြက္ ေယာက္မ်ားကို အပ္ႏွံထား၏။ ေမာင္မဲသည္ သေဘာမတူဘဲ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ မ်ားႏွင့္တကြ ေမာင္ျဖဴထြက္ေျပး၏။ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(င) ေမာင္မဲသည္ ခရီးသြားရန္ရွိ၍ မိမိျပန္ေရာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားေစရန္ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ မ်ားကို ကုန္႐ုံမွူးေမာင္ျဖဴထံ အပ္ႏွံထား၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုပန္းကန္ခြက္ေယာက္မ်ားကို ပန္းထိမ္သည္ထံသို႔ ယူသြား၍ ေရာင္း၏။ ဤတြင္ ထို ပန္းကန္ခြက္ေယာက္မ်ားသည္ ေမာင္မဲ၏ လက္၌မရွိေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ ေမာင္မဲ၏လက္ဝယ္မွ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္မ်ားကို ယူသည္ဟု မျဖစ္နိုင္၍၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္ မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္ရာ ေရာက္ခ်င္လၽွင္ ေရာက္နိုင္ေသာ္လည္း ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(စ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲေနထိုင္ေသာ အိမ္ရွိစားပြဲေပၚတြင္ ေမာင္မဲပိုင္ လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို ေတြ႕၏။ ဤတြင္ လက္စြပ္သည္ ေမာင္မဲ၏ လက္ရွိပစၥည္းျဖစ္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ထိုလက္စြပ္ကို ေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ဆ) ေမာင္ျဖဴသည္ တဦးတေယာက္ေသာသူ၏ လက္ရွိမဟုတ္ေသာ လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို လမ္းမေပၚတြင္ ေတြ႕၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုလက္စြပ္ကို ရယူျခင္းအားျဖင့္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာအလြဲသုံးစားမွုကို က်ဴးလြန္ရာေရာက္ ခ်င္လၽွင္ ေရာက္နိုင္ေသာ္လည္း၊ ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(ဇ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ အိမ္ရွိစားပြဲေပၚတြင္ ေမာင္မဲပိုင္လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို ေတြ႕၏။ ရွာေဖြသျဖင့္ အမွုေပၚမည္ကို ေၾကာက္ရြံ့၍ မိမိလက္တြင္း၌ ခ်က္ခ်င္းယူမထားဝံ့ေသာေၾကာင့္ ေမာင္မဲ ေမ့ေလာက္မွ ထိုလက္စြပ္ ကို ဝွက္ထားေသာ ေနရာမွ ယူ၍ ေရာင္းရန္အႀကံႏွင့္ ေမာင္မဲမေတြ႕နိုင္ေလာက္ေသာ ေနရာ၌ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုလက္ စြပ္ကို ဝွက္ထား၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုလက္စြပ္ကို မူလကေရြ႕ေစေသာ အခ်ိန္မွစ၍ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(စ်) ေမာင္ျဖဴသည္ မိမိ၏နာရီကို ျပင္ေပးေစရန္ ေရြကုန္သည္ ေမာင္မဲသို႔ ေပးအပ္၏။ ေမာင္မဲသည္ ထိုနာရီကို မိမိဆိုင္သို႔ ယူသြား၏။ နာရီကို ေမာင္မဲက ေႂကြးအတြက္ အာမခံအေနျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ထိန္းသိမ္းထားနိုင္ေအာင္ ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲသို႔ ေႂကြးဆပ္ရန္မရွိ၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ ဆိုင္ထဲသို႔ ေျဗာင္ဝင္ကာ ေမာင္မဲ၏ လက္မွ ထိုနာရီကို အနိုင္အထက္ယူသြားရာတြင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ေက်ာ္နင္းမွုႏွင့္ လက္ေရာက္မွု ကို က်ဴးလြန္ရာေရာက္ခ်င္လၽွင္၊ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ျပဳျခင္းမဟုတ္သျဖင့္ ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(ည) ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴအေပၚတြင္ နာရီျပင္ခေငြရရန္ရွိ၍ နာရီကို ထိုျပင္ခေငြအတြက္ အာမခံအေနျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ဆက္လက္ထားရွိ၏။ အကယ္၍ ေမာင္မဲလက္မွ နာရီျပင္ခအတြက္ အာမခံျဖစ္ေသာ ပစၥည္းလက္လြတ္ေစရန္ အႀကံႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏လက္ရွိမွ ထိုနာရီကို ယူလၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ သေဘာႏွင့္ ရယူျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္၏။
(ဋ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲထံတြင္ မိမိ၏ နာရီကို ေပါင္၏။ အေပါင္ေငြ မေပးဆပ္ေသးမီ ေမာင္မဲက သေဘာ မတူဘဲ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏လက္ရွိမွ နာရီကိုရယူ၏။ မိမိပိုင္ နာရီပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ သေဘာႏွင့္ ရယူျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္၏။
(ဌ) ပစၥည္းရွင္သို႔ ပစၥည္းျပန္ေပးသည့္အတြက္ ပစၥည္းရွင္ထံမွ ဆုေငြကို ရရွိသည့္တိုင္ေအာင္ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို မိမိ၏လက္၌ ထားရန္အႀကံႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ လက္ဝယ္မွ ၊ ေမာင္မဲသေဘာမတူဘဲ ေမာင္မဲပိုင္ ပစၥည္းတစ္ခု ကို ရယူ၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ရယူျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္၏။
(ဍ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ မိတ္ေဆြျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ ေမာင္မဲမရွိခိုက္ ေမာင္မဲ၏ စာၾကည့္တိုက္သို႔သြား ၍ ေမာင္မဲ၏ အတိအလင္းသေဘာတူခ်က္မရွိဘဲ ဖတ္ၿပီးျပန္ေပးရန္ အႀကံျဖင့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ဖတ္ဖို႔အတြက္သာယူသြား၏။ ဤတြင္ ေမာင္မဲ၏ စာအုပ္ကို အသုံးျပဳရန္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ သေဘာတူခ်က္ရေၾကာင္း သက္ေရာက္သည္ဟု ထင္မွတ္နိုင္ေလာက္သည္။ ဤသို႔ထင္မွတ္နိုင္ေလာက္လၽွင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုမက်ဴးလြန္။
(ဎ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ မယားထံမွ အလွူခံ၏။ ေမာင္မဲ၏ မယားက ေမာင္မဲပိုင္ ေၾကးေငြ၊ အစားအစာ ႏွင့္ အဝတ္မ်ားကို ေမာင္ျဖဴသို႔ လွူလိုက္၏။ ထိုပစၥည္းမ်ားသည္ လင္ျဖစ္သူ ေမာင္မဲပိုင္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို ေမာင္ျဖဴသိေသာ္လည္း ေမာင္မဲ၏ မယား၌ ေပးလွူပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု ေမာင္ျဖဴသတ္မွတ္ေလာက္သည္။ ဤသို႔ ထင္မွတ္ နိုင္ေလာက္လၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(ဏ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲမယား၏ လင္ေျမႇာင္ျဖစ္၏။ ေမာင္မဲ၏ မယားသည္ ေမာင္ျဖဴအားအဖိုးတန္ပစၥည္း ကို ေပး၏။ ထိုပစၥည္းသည္ ေမာင္မဲပိုင္ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ေမာင္မဲ၏မယားသည္ ေပးကမ္းပိုင္ခြင့္ကို ေမာင္မံ ထံမွ မရရွိေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ေမာင္ျဖဴသည္ သိ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ထိုပစၥည္းကို ရယူလၽွင္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
၃၇၉။ မည္သူမဆို ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္ လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၈ဝ။ လူေနထိုင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္းသိုေလွာင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း အသုံးျပဳေသာ အေဆာက္အအုံ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ဘဲ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရယာဥ္တခုခုအတြင္းတြင္ မည္သူမဆို ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၁။ စာေရးျဖစ္ေစ၊ အေစခံျဖစ္ေစ၊ စာေရးအေနႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အေစခံအေနႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေစခိုင္းျခင္းခံရေသာသူျဖစ္ေစ၊ မိမိအားေစခိုင္းသူ၏၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိ၏ အလုပ္ရွင္၏ လက္ရွိပစၥည္းတခုခုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူ႔ကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၂။ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္ၿပီးေနာက္ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ရန္ အလို႔ငွာ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၍ ရရွိေသာပစၥည္းကို ဆက္လက္ထားရွိနိုင္ရန္အလို႔ငွာ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တဦးတေယာက္ေသာသူကို ေသေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နာက်င္ေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တားဆီးရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသေစမည္ဟုျဖစ္ေစ၊ နာက်င္ေစမည္ဟုျဖစ္ေစ၊ တားဆီးခံရမည္ဟုျဖစ္ေစ၊ေၾကာက္ရြ႕ံေစရန္ ျပင္ဆင္ၿပီးမွ မည္သူမဆို၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေခြးစာကို မိမိအိတ္တြင္ထည့္၍၊ ေမာင္မဲ၏ ေခြးကို ထိုအစာေနာက္သို႔ လိုက္ေစရန္ ေသြးေဆာင္၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴ၏ အႀကံသည္ ေမာင္မဲသေဘာမတူဘဲ ေမာင္မဲ၏လက္မွ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ေခြးကို ယူရန္ႀကံရြယ္လၽွင္ ေမာင္မဲ၏ေခြးသည္ ေမာင္ျဖဴေနာက္သို႔ လိုက္စျပဳသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ဂ) ေမာင္ျဖဴသည္ အဖိုးတန္ဘဘ႑ာေသတၱာသယ္ယူလာေသာ ႏြားတေကာင္ကို ေတြ႕၏။မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ အဖိုးတန္ ဘ႑ာကို ယူရန္ အလို႔ငွာ ေမာင္ျဖဴသည္ ႏြားကို တစ္ဖက္သို႔ ေမာင္းႏွင္လိုက္၏။ ႏြားသည္ ေရြ႕စျပဳသည္ႏွင့္ တၿပိဳင္နက္ ေမာင္ျဖဴသည္ အဖိုးတန္ဘ႑ာကို ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ဃ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ အေစခံျဖစ္၍ ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴထိန္းသိမ္းထားရန္ မိမိ၏ ပန္းကန္ခြက္ ေယာက္မ်ားကို အပ္ႏွံထား၏။ ေမာင္မဲသည္ သေဘာမတူဘဲ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ မ်ားႏွင့္တကြ ေမာင္ျဖဴထြက္ေျပး၏။ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(င) ေမာင္မဲသည္ ခရီးသြားရန္ရွိ၍ မိမိျပန္ေရာက္သည့္တိုင္ေအာင္ ထိန္းသိမ္းထားေစရန္ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္ မ်ားကို ကုန္႐ုံမွူးေမာင္ျဖဴထံ အပ္ႏွံထား၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုပန္းကန္ခြက္ေယာက္မ်ားကို ပန္းထိမ္သည္ထံသို႔ ယူသြား၍ ေရာင္း၏။ ဤတြင္ ထို ပန္းကန္ခြက္ေယာက္မ်ားသည္ ေမာင္မဲ၏ လက္၌မရွိေခ်။ ထို႔ေၾကာင့္ ေမာင္မဲ၏လက္ဝယ္မွ ပန္းကန္ခြက္ေယာက္မ်ားကို ယူသည္ဟု မျဖစ္နိုင္၍၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္ မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္ရာ ေရာက္ခ်င္လၽွင္ ေရာက္နိုင္ေသာ္လည္း ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(စ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲေနထိုင္ေသာ အိမ္ရွိစားပြဲေပၚတြင္ ေမာင္မဲပိုင္ လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို ေတြ႕၏။ ဤတြင္ လက္စြပ္သည္ ေမာင္မဲ၏ လက္ရွိပစၥည္းျဖစ္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ထိုလက္စြပ္ကို ေရြ႕ေျပာင္းလၽွင္၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(ဆ) ေမာင္ျဖဴသည္ တဦးတေယာက္ေသာသူ၏ လက္ရွိမဟုတ္ေသာ လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို လမ္းမေပၚတြင္ ေတြ႕၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုလက္စြပ္ကို ရယူျခင္းအားျဖင့္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာအလြဲသုံးစားမွုကို က်ဴးလြန္ရာေရာက္ ခ်င္လၽွင္ ေရာက္နိုင္ေသာ္လည္း၊ ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(ဇ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ အိမ္ရွိစားပြဲေပၚတြင္ ေမာင္မဲပိုင္လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို ေတြ႕၏။ ရွာေဖြသျဖင့္ အမွုေပၚမည္ကို ေၾကာက္ရြံ့၍ မိမိလက္တြင္း၌ ခ်က္ခ်င္းယူမထားဝံ့ေသာေၾကာင့္ ေမာင္မဲ ေမ့ေလာက္မွ ထိုလက္စြပ္ ကို ဝွက္ထားေသာ ေနရာမွ ယူ၍ ေရာင္းရန္အႀကံႏွင့္ ေမာင္မဲမေတြ႕နိုင္ေလာက္ေသာ ေနရာ၌ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုလက္ စြပ္ကို ဝွက္ထား၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုလက္စြပ္ကို မူလကေရြ႕ေစေသာ အခ်ိန္မွစ၍ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
(စ်) ေမာင္ျဖဴသည္ မိမိ၏နာရီကို ျပင္ေပးေစရန္ ေရြကုန္သည္ ေမာင္မဲသို႔ ေပးအပ္၏။ ေမာင္မဲသည္ ထိုနာရီကို မိမိဆိုင္သို႔ ယူသြား၏။ နာရီကို ေမာင္မဲက ေႂကြးအတြက္ အာမခံအေနျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ထိန္းသိမ္းထားနိုင္ေအာင္ ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲသို႔ ေႂကြးဆပ္ရန္မရွိ၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ ဆိုင္ထဲသို႔ ေျဗာင္ဝင္ကာ ေမာင္မဲ၏ လက္မွ ထိုနာရီကို အနိုင္အထက္ယူသြားရာတြင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ေက်ာ္နင္းမွုႏွင့္ လက္ေရာက္မွု ကို က်ဴးလြန္ရာေရာက္ခ်င္လၽွင္၊ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ျပဳျခင္းမဟုတ္သျဖင့္ ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(ည) ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴအေပၚတြင္ နာရီျပင္ခေငြရရန္ရွိ၍ နာရီကို ထိုျပင္ခေငြအတြက္ အာမခံအေနျဖင့္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ဆက္လက္ထားရွိ၏။ အကယ္၍ ေမာင္မဲလက္မွ နာရီျပင္ခအတြက္ အာမခံျဖစ္ေသာ ပစၥည္းလက္လြတ္ေစရန္ အႀကံႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏လက္ရွိမွ ထိုနာရီကို ယူလၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ သေဘာႏွင့္ ရယူျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္၏။
(ဋ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲထံတြင္ မိမိ၏ နာရီကို ေပါင္၏။ အေပါင္ေငြ မေပးဆပ္ေသးမီ ေမာင္မဲက သေဘာ မတူဘဲ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏လက္ရွိမွ နာရီကိုရယူ၏။ မိမိပိုင္ နာရီပင္ျဖစ္ေသာ္လည္း၊ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ သေဘာႏွင့္ ရယူျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္၏။
(ဌ) ပစၥည္းရွင္သို႔ ပစၥည္းျပန္ေပးသည့္အတြက္ ပစၥည္းရွင္ထံမွ ဆုေငြကို ရရွိသည့္တိုင္ေအာင္ ပစၥည္းတစ္ခုခုကို မိမိ၏လက္၌ ထားရန္အႀကံႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ လက္ဝယ္မွ ၊ ေမာင္မဲသေဘာမတူဘဲ ေမာင္မဲပိုင္ ပစၥည္းတစ္ခု ကို ရယူ၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ရယူျခင္းျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ခိုးမွုက်ဴးလြန္၏။
(ဍ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ မိတ္ေဆြျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ ေမာင္မဲမရွိခိုက္ ေမာင္မဲ၏ စာၾကည့္တိုက္သို႔သြား ၍ ေမာင္မဲ၏ အတိအလင္းသေဘာတူခ်က္မရွိဘဲ ဖတ္ၿပီးျပန္ေပးရန္ အႀကံျဖင့္ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို ဖတ္ဖို႔အတြက္သာယူသြား၏။ ဤတြင္ ေမာင္မဲ၏ စာအုပ္ကို အသုံးျပဳရန္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ သေဘာတူခ်က္ရေၾကာင္း သက္ေရာက္သည္ဟု ထင္မွတ္နိုင္ေလာက္သည္။ ဤသို႔ထင္မွတ္နိုင္ေလာက္လၽွင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုမက်ဴးလြန္။
(ဎ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ မယားထံမွ အလွူခံ၏။ ေမာင္မဲ၏ မယားက ေမာင္မဲပိုင္ ေၾကးေငြ၊ အစားအစာ ႏွင့္ အဝတ္မ်ားကို ေမာင္ျဖဴသို႔ လွူလိုက္၏။ ထိုပစၥည္းမ်ားသည္ လင္ျဖစ္သူ ေမာင္မဲပိုင္ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေၾကာင္းကို ေမာင္ျဖဴသိေသာ္လည္း ေမာင္မဲ၏ မယား၌ ေပးလွူပိုင္ခြင့္ရွိသည္ဟု ေမာင္ျဖဴသတ္မွတ္ေလာက္သည္။ ဤသို႔ ထင္မွတ္ နိုင္ေလာက္လၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုကို မက်ဴးလြန္။
(ဏ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲမယား၏ လင္ေျမႇာင္ျဖစ္၏။ ေမာင္မဲ၏ မယားသည္ ေမာင္ျဖဴအားအဖိုးတန္ပစၥည္း ကို ေပး၏။ ထိုပစၥည္းသည္ ေမာင္မဲပိုင္ျဖစ္ေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း၊ေမာင္မဲ၏မယားသည္ ေပးကမ္းပိုင္ခြင့္ကို ေမာင္မံ ထံမွ မရရွိေၾကာင္းကိုလည္းေကာင္း ေမာင္ျဖဴသည္ သိ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ထိုပစၥည္းကို ရယူလၽွင္ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၏။
၃၇၉။ မည္သူမဆို ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္ လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၈ဝ။ လူေနထိုင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ပစၥည္းသိုေလွာင္ရန္ေသာ္လည္းေကာင္း အသုံးျပဳေသာ အေဆာက္အအုံ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ဘဲ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေရယာဥ္တခုခုအတြင္းတြင္ မည္သူမဆို ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၁။ စာေရးျဖစ္ေစ၊ အေစခံျဖစ္ေစ၊ စာေရးအေနႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အေစခံအေနႏွင့္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေစခိုင္းျခင္းခံရေသာသူျဖစ္ေစ၊ မိမိအားေစခိုင္းသူ၏၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိ၏ အလုပ္ရွင္၏ လက္ရွိပစၥည္းတခုခုႏွင့္ စပ္လ်ဥ္း၍ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူ႔ကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၂။ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ အလို႔ငွာေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္ၿပီးေနာက္ ထြက္ေျပးလြတ္ေျမာက္ရန္ အလို႔ငွာ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္၍ ရရွိေသာပစၥည္းကို ဆက္လက္ထားရွိနိုင္ရန္အလို႔ငွာ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ တဦးတေယာက္ေသာသူကို ေသေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ နာက်င္ေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တားဆီးရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသေစမည္ဟုျဖစ္ေစ၊ နာက်င္ေစမည္ဟုျဖစ္ေစ၊ တားဆီးခံရမည္ဟုျဖစ္ေစ၊ေၾကာက္ရြ႕ံေစရန္ ျပင္ဆင္ၿပီးမွ မည္သူမဆို၊ ခိုးမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
(က) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ လက္ရွိမွ
ပစၥည္းကို ခိုးယူ၏။ ထိုသို႔ ခိုးယူရာတြင္ အကယ္၍ ေမာင္မဲက ခုခံေသာ္
ေမာင္မဲကို နာက်င္ေစရန္ အလို႔ငွာ ယမ္းထိုးၿပီး ပစၥတို ေသနတ္တစ္လက္ကို မိမိ၏
အဝတ္အတြင္း၌ ထားရွိ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ အဓိပၸါယ္ေဖာ္ျပထားေသာ
ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္ မည္၏။
(ခ) ျဖစ္ပ်က္ပုံအေျခအေနကို ေမာင္မဲက ျမင္၍ ခုခံခဲ့လၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိအား ေမာင္မဲက ဖမ္းဆီးရန္ အားထုတ္ခဲ့လၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေမာင္မဲကို တားဆီးရန္အလို႔ငွာ မိမိ၏ အေပါင္းအေဖာ္မ်ားကို အနီးအပါးတြင္ ေနရာခ်ထား၍ ေမာင္ျဖဴသည္ေမာင္မဲကိုခါးပိုက္နိက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ အဓိပၸါယေဖာ္ျပထားေသာျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
(ခ) ျဖစ္ပ်က္ပုံအေျခအေနကို ေမာင္မဲက ျမင္၍ ခုခံခဲ့လၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မိမိအား ေမာင္မဲက ဖမ္းဆီးရန္ အားထုတ္ခဲ့လၽွင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေမာင္မဲကို တားဆီးရန္အလို႔ငွာ မိမိ၏ အေပါင္းအေဖာ္မ်ားကို အနီးအပါးတြင္ ေနရာခ်ထား၍ ေမာင္ျဖဴသည္ေမာင္မဲကိုခါးပိုက္နိက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ အဓိပၸါယေဖာ္ျပထားေသာျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ေခ်ာက္လန္႔ေတာင္းယူမွု
ျပစ္မွုဆိုင္ရာ အခန္း(၁၇)
ေခ်ာက္လန္႔ေတာင္းယူမွု
၃၈၃။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ အားနစ္နာေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္တမင္ျပဳ၍ ပစၥည္းတစ္ခုခုကိုျဖစ္ေစ၊ အဖိုးတန္စာတမ္းအမွတ္အသား တစ္ခုခုကိုျဖစ္၊ အဖိုးတန္စာတမ္းအမွတ္အသားသို႔ ေျပာင္းလဲနိုင္ေသာ လက္မွတ္ေရးထိုးထားသည့္ သို႔တည္းမဟုတ္ တံဆိပ္ခတ္ႏွိပ္ထားသည့္ အရာဝတၣဳတစ္ခုခုကိုျဖစ္ေစ၊ တဦးတေယာက္ေသာသူ သို႔ ေပးအပ္ရန္ ေၾကာက္ေအာက္တမင္ျပဳျခင္းခံရေသာ အဆိုပါသူအား မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ေသြးေဆာင္လၽွင္၊ ထိုသို႔ ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ ၍ ေသြးေဆာင္သူသည္ ‘‘ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွု ’’ ကိုက်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ဥပမာမ်ား
(က) ေငြမေပးလၽွင္ ေမာင္မဲ၏
အသေရပ်က္ေစမည့္စာကို ေၾကညာမည္ဟု ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကိုၿခိမ္းေျခာက္၏။
ဤနည္းျဖင့္ မိမိအားေငြေပးေစရန္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကို ေသြးေဆာင္၏။
(ခ) ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴသို႔ ေငြေပးရန္ရွိေၾကာင္း ေမာင္မဲအား ကာရန္ထားသည့္ ေငြေပးကတိ စာခ်ဳပ္တစ္ခုကို ေမာင္မဲကလက္မွတ္ေရးထိုး၍ ေမာင္ျဖဴသို႔မေပးလၽွင္ ေမာင္မဲ၏ကေလးကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထား မည္ဟု ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲကို ၿခိမ္းေျခာက္၏။ထို႔ေၾကာင့္ ေမာင္မဲသည္ ေငြေပးကတိစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုး၍ ေမာင္ျဖဴသို႔ေပးရ၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ‘‘ေခ်က္လန္႔ေတာင္းယူမွု’’ကိုက်ဴးလြန္၏။
(ဂ) ေမာင္နီက ေကာက္ပဲသီးႏွံမည္ေရြ႕ မည္မၽွေပးပါမည္ဆိုသည့္ ခံဝန္ခ်ဳပ္တစ္ေစာင့္ကို ေမာင္မဲက လက္မွတ္ေရးထိုး၍ ေမာင္နီသို႔မေပးအပ္လၽွင္၊ ေမာင္မဲ၏လယ္ယာကို ဖ်က္ဆီးပစ္ေစရန္ တုတ္လက္နက္စြဲကိုင္သူ တို႔ကို ေစလြတ္မည္ဟု ေမာင္ျဖဴကၿခိမ္းေျခာက္၏။ ထိုသို႔ ၿခိမ္းေျခာက္၍ ခံဝန္ခ်ဳပ္ကို ေမာင္မဲက လက္မွတ္ေရးထိုး ၍ ေမာင္နီအားေပးအပ္ရန္၊ ေမာင္မဲကို ေသြးေဆာင္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ‘‘ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွု’’ကိုက်ဴးလြန္၏။
(ဃ) ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲအား အျပင္အထန္းနာက်င္ေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ၍ စကၠဴလြတ္တစ္ ခ်ပ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးေစၿပီးလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တံဆိပ္ခတ္ႏွိပ္ေစၿပီးလၽွင္ မိမိအားေပးအပ္ေစရန္ ေမာင္မဲ ကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ေသြးေဆာင္၏။ ထိုသို႔ေသြးေဆာင္သျဖင့္ ေမာင္မဲကထိုးစကၠဴကို လက္မွတ္ေရး ထိုး၍ေမာင္ျဖဴသို႔ေပးအပ္၏။ ဤတြင္ ထိုသို႔လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ရသည့္ စကၠဴကို အဖိုးတန္းစာတမ္းအမွတ္ အသားအျဖစ္သို႔ ေျပာင္လဲခ်င္လၽွင္ ေျပာင္းလဲနိုင္သည္ျဖစ္၍ ေမာင္ျဖဴသည္‘‘ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွု’’ကိုက်ဴးလြန္ ၏။
၃၈၄။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၈၅။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သူအား နစ္နာေစမည္ ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ျပဳရန္အားထုတ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၈၆။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကိုျဖစ္ေစ သူတပါးကိုျဖစ္ေစ ေသေစမည္ဟု၊ သို႔တည္း မဟုတ္ အျပင္းအထန္ နာက်င္ေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ၍ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္ယူမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၇။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို ျဖစ္ေစ၊ သူတပါးကိုျဖစ္ေစ၊ ေသေစမည္ဟု သို႔တည္းမဟုတ္ အျပင္းအထန္နာက်င္ေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ျပဳရန္ အားထုတ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္ လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၈။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကိုျဖစ္ေစ၊ သူတပါးကိုျဖစ္ေစ ေသဒဏ္၊ တစ္သတ္တစ္ ကၽြန္း၊ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္ခုခုထိုက္ေသာ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုျပစ္မွုမ်ိဳးကို က်ဴးလြန္ရန္အားထုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုျပစ္မွုမ်ိဳးကို က်ဴးလြန္စိမ့္ေသာငွာ အျခားသူတစ္ေယာက္ အား ေသြးေဆာင္ရန္ အားထုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ စြပ္စြဲမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ၍ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
ထို႔ျပင္ အထက္ပါ ျပစ္မွုမ်ိဳးသည္ ပုဒ္မ ၃၇၇ အရ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ ျပစ္မွုျဖစ္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၉။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကိုျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးကိုျဖစ္ေစ ေသဒဏ္၊ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ခုခုကို ထိုက္ေသာ ျပစ္မွုမ်ိဳးက်ဴးလြန္ေၾကာင္းႏွင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုျပစ္မွုမ်ိဳးကို က်ဴးလြန္ရန္အားထုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ စြပ္စြဲမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ျပဳရန္အားထုတ္လၽွင္ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ အထက္ပါျပစ္မွုမ်ိဳးသည္ ပုဒ္မ ၃၇၇ အရ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ ျပစ္မွုျဖစ္လၽွင္ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
(ခ) ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴသို႔ ေငြေပးရန္ရွိေၾကာင္း ေမာင္မဲအား ကာရန္ထားသည့္ ေငြေပးကတိ စာခ်ဳပ္တစ္ခုကို ေမာင္မဲကလက္မွတ္ေရးထိုး၍ ေမာင္ျဖဴသို႔မေပးလၽွင္ ေမာင္မဲ၏ကေလးကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထား မည္ဟု ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲကို ၿခိမ္းေျခာက္၏။ထို႔ေၾကာင့္ ေမာင္မဲသည္ ေငြေပးကတိစာခ်ဳပ္ကို လက္မွတ္ေရးထိုး၍ ေမာင္ျဖဴသို႔ေပးရ၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ‘‘ေခ်က္လန္႔ေတာင္းယူမွု’’ကိုက်ဴးလြန္၏။
(ဂ) ေမာင္နီက ေကာက္ပဲသီးႏွံမည္ေရြ႕ မည္မၽွေပးပါမည္ဆိုသည့္ ခံဝန္ခ်ဳပ္တစ္ေစာင့္ကို ေမာင္မဲက လက္မွတ္ေရးထိုး၍ ေမာင္နီသို႔မေပးအပ္လၽွင္၊ ေမာင္မဲ၏လယ္ယာကို ဖ်က္ဆီးပစ္ေစရန္ တုတ္လက္နက္စြဲကိုင္သူ တို႔ကို ေစလြတ္မည္ဟု ေမာင္ျဖဴကၿခိမ္းေျခာက္၏။ ထိုသို႔ ၿခိမ္းေျခာက္၍ ခံဝန္ခ်ဳပ္ကို ေမာင္မဲက လက္မွတ္ေရးထိုး ၍ ေမာင္နီအားေပးအပ္ရန္၊ ေမာင္မဲကို ေသြးေဆာင္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ‘‘ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွု’’ကိုက်ဴးလြန္၏။
(ဃ) ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲအား အျပင္အထန္းနာက်င္ေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ၍ စကၠဴလြတ္တစ္ ခ်ပ္တြင္ လက္မွတ္ေရးထိုးေစၿပီးလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တံဆိပ္ခတ္ႏွိပ္ေစၿပီးလၽွင္ မိမိအားေပးအပ္ေစရန္ ေမာင္မဲ ကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ေသြးေဆာင္၏။ ထိုသို႔ေသြးေဆာင္သျဖင့္ ေမာင္မဲကထိုးစကၠဴကို လက္မွတ္ေရး ထိုး၍ေမာင္ျဖဴသို႔ေပးအပ္၏။ ဤတြင္ ထိုသို႔လက္မွတ္ေရးထိုးလိုက္ရသည့္ စကၠဴကို အဖိုးတန္းစာတမ္းအမွတ္ အသားအျဖစ္သို႔ ေျပာင္လဲခ်င္လၽွင္ ေျပာင္းလဲနိုင္သည္ျဖစ္၍ ေမာင္ျဖဴသည္‘‘ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွု’’ကိုက်ဴးလြန္ ၏။
၃၈၄။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၈၅။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သူအား နစ္နာေစမည္ ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ျပဳရန္အားထုတ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၈၆။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကိုျဖစ္ေစ သူတပါးကိုျဖစ္ေစ ေသေစမည္ဟု၊ သို႔တည္း မဟုတ္ အျပင္းအထန္ နာက်င္ေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ၍ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္ယူမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၇။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို ျဖစ္ေစ၊ သူတပါးကိုျဖစ္ေစ၊ ေသေစမည္ဟု သို႔တည္းမဟုတ္ အျပင္းအထန္နာက်င္ေစမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ျပဳရန္ အားထုတ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ခုႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္ လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၈။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကိုျဖစ္ေစ၊ သူတပါးကိုျဖစ္ေစ ေသဒဏ္၊ တစ္သတ္တစ္ ကၽြန္း၊ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္ခုခုထိုက္ေသာ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုျပစ္မွုမ်ိဳးကို က်ဴးလြန္ရန္အားထုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုျပစ္မွုမ်ိဳးကို က်ဴးလြန္စိမ့္ေသာငွာ အျခားသူတစ္ေယာက္ အား ေသြးေဆာင္ရန္ အားထုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ စြပ္စြဲမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳ၍ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
ထို႔ျပင္ အထက္ပါ ျပစ္မွုမ်ိဳးသည္ ပုဒ္မ ၃၇၇ အရ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ ျပစ္မွုျဖစ္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၈၉။ ။ မည္သူမဆို၊ ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းယူမွုကို က်ဴးလြန္ရန္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကိုျဖစ္ေစ၊ သူတစ္ပါးကိုျဖစ္ေစ ေသဒဏ္၊ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ခုခုကို ထိုက္ေသာ ျပစ္မွုမ်ိဳးက်ဴးလြန္ေၾကာင္းႏွင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုျပစ္မွုမ်ိဳးကို က်ဴးလြန္ရန္အားထုတ္ေၾကာင္းႏွင့္ စြပ္စြဲမည္ဟု ေၾကာက္ေအာင္ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ျပဳရန္အားထုတ္လၽွင္ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ အထက္ပါျပစ္မွုမ်ိဳးသည္ ပုဒ္မ ၃၇၇ အရ ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ ျပစ္မွုျဖစ္လၽွင္ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
မတရား တားဆီးကန္႔ကြက္ျခင္းႏွင့္ မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း
ျပစ္မွုဆိုင္ရာဥပေဒ အခန္း(၁၆)
မတရား တားဆီးကန္႔ကြက္ျခင္းႏွင့္ မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္း
၃၃၉။
။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူ သြားလာပိုင္ခြင့္ရွိေသာ အရပ္သို႔ မသြားမလာရေအာင္
တားဆီးရန္ မည္သူမဆို၊ ထိုသူအား မိမိအလိုအေလ်ာက္ ပိတ္ပင္လၽွင္၊
ထိုပိတ္ပင္သူသည္ မတရား တားဆီးကန္႔ကြက္သည္မည္၏။
ကင္းလြတ္ခ်က္။
။ကုန္းတြင္ျဖစ္ေစ၊ ေရတြင္ျဖစ္ေစ ကိုယ္ပိုင္လမ္းကို တရားသျဖင့္
ပိတ္ပင္ခြင့္ရွိသည္ဟု သေဘာရိုးႏွင့္ယုံၾကည္၍ ပိတ္ပင္ ျခင္းသည္ ဤပုဒ္မ၏
အဓိပၸါယ္တြင္ အက်ဳံးဝင္ေသာျပစ္မွု မဟုတ္။
ဥပမာ
လမ္းကိုပိတ္ပင္ပိုင္ခြင့္ရွိေၾကာင္း
သေဘာရိုးႏွင့္ယုံၾကည္ျခင္းမရွိဘဲ၊ ေမာင္ျဖဴသည္
ေမာင္မဲသြားလာပိုင္ခြင့္ရွိေသာ လမ္းကေလးကို ပိတ္ပင္၏။ ထို႔ေၾကာင့္
ေမာင္မဲသည္ တားဆီးျခင္းခံရသည္။ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကို မတရား
တားဆီးကန္႔ကြက္သည္ မည္၏။
၃၄ဝ။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာမွ အျခားသို႔ မသြားမလာရေအာင္ တားဆီးရန္ မတရားတားဆီးကန္႔ကြက္လၽွင္ တားဆီးကန္႔ကြက္သူသည္ ထိုသူကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္မည္၏။
၃၄ဝ။ ။ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ထားေသာ ေနရာမွ အျခားသို႔ မသြားမလာရေအာင္ တားဆီးရန္ မတရားတားဆီးကန္႔ကြက္လၽွင္ တားဆီးကန္႔ကြက္သူသည္ ထိုသူကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္မည္၏။
ဥပမာ
(က) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကို ကာထားေသာ
နံရံအတြင္းသို႔ ဝင္ေစၿပီးလၽွင္၊ တံခါးကိုေသာ့ခတ္ထား၏။ ထိုသို႔
ေသာ့ခတ္ထားသျဖင့္ ေမာင္မဲသည္ နံရံအျပင္ဘက္သို႔ မထြက္နိုင္ေခ်၊ ေမာင္ျဖဴသည္
ေမာင္မဲကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္မည္၏။
(ခ ) အေဆာက္အအုံတစ္ခု၏ ထြက္ေပါက္မ်ား၌ ေမာင္ျဖဴသည္ ေသနတ္လက္နက္ကိုင္မ်ားကို ခ်ထားၿပီးလၽွင္၊ ထိုအေဆာက္အအုံ၏ အျပင္ဘက္သို႔ ေမာင္မဲထြက္သြားရန္ အားထုတ္လၽွင္၊ ထိုခ်ထားေသာသူမ်ားက ေသနတ္ႏွင့္ ေမာင္မဲကို ပစ္လိမ့္မည္ဟု ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲကို ေျပာ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္ မည္၏။
(ခ ) အေဆာက္အအုံတစ္ခု၏ ထြက္ေပါက္မ်ား၌ ေမာင္ျဖဴသည္ ေသနတ္လက္နက္ကိုင္မ်ားကို ခ်ထားၿပီးလၽွင္၊ ထိုအေဆာက္အအုံ၏ အျပင္ဘက္သို႔ ေမာင္မဲထြက္သြားရန္ အားထုတ္လၽွင္၊ ထိုခ်ထားေသာသူမ်ားက ေသနတ္ႏွင့္ ေမာင္မဲကို ပစ္လိမ့္မည္ဟု ေမာင္ျဖဴက ေမာင္မဲကို ေျပာ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္ မည္၏။
၃၄၁။ ။ မည္သူမဆို၊
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို မတရားတားဆီးကန္႔ကြက္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္လထိ
အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ငါးရာထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ
ခ်မွတ္ရမည္။
၃၄၂။ ။ မည္သူမဆို၊
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္ႏွစ္ထိ
ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ တစ္ေထာင္ထိ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၄၃။ ။ မည္သူမဆို၊
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို သုံးရက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊
သုံးရက္ထက္ပို၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ ထားလၽွင္၊ ထိုသူကို
ႏွစ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊
ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၄၄။ ။ မည္သူမဆို၊
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို ဆယ္ရက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဆယ္ရက္ထက္ပို၍
ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မတရားခ်ဳပ္ ေႏွာင္ထားလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္
တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၄၅။ ။
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအတြက္ လြတ္ခြင့္အမိန္႔ကို နည္းတလမ္းတက်
ထုတ္ဆင့္ၿပီးေၾကာင္းသိလ်က္ႏွင့္မည္သူမဆို၊ ထိုသူအား
မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္၊ ထိုခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသူကို ဤအခန္းပါ
အျခားပုဒ္မတစ္ခုခုအရ ထိုက္သင့္ေသာ ေထာင္ဒဏ္အျပင္ ႏွစ္ႏွစ္ထိ
ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကိုလည္း ခ်မွတ္ရမည္။
၃၄၆။ ။
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူကို ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားသည္တြင္၊ ထိုသို႔
ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားျခင္းကို အခ်ဳပ္အေႏွာင္ ခံရသူႏွင့္ အက်ိဳးသက္ေရာက္ ေသာ
သူျဖစ္ေစ၊ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းျဖစ္ေစ၊ မသိေအာင္ေသာ္လည္းေကာင္း၊
ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားေသာ ေနရာကို အဆိုပါ သူတစ္ဦးဦးမသိေအာင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
မေတြ႕မျမင္ေအာင္ေသာ္လည္းေကာင္း ႀကံရြယ္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပေသာနည္းျဖင့္
မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္၊ ထိုသူကို
မတရား ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားမွုအတြက္ ထိုက္သင့္ေသာ ျပစ္ဒဏ္အျပင္ ႏွစ္ႏွစ္အထိ
ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ကိုလည္း ခ်မွတ္ရမည္။
၃၄၇။ ။
အခ်ဳပ္အေႏွာင္ခံရသူထံမွျဖစ္ေစ၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရသူႏွင့္
အက်ိဳးသက္ဆိုငေသာသူထံမွ ျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အဖိုးတန္
စာတမ္းအမွတ္အသားကို ေခ်ာက္လွန္႔ေတာင္းရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသူတစ္ဦးဦးအား
ဥပေဒႏွင့္မညီေသာ အရာကို အတင္းအဓမဦျပဳေစရန္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းကို လြယ္ကူေစနိုင္ေသာ သတင္းတစ္ခုခုကို အတင္းအဓမ
ေပးေစရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား မတရားသျဖင့္
ခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး
ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃၄၈။
။ခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရသူထံမွျဖစ္ေစ၊ ခ်ဳပ္ေႏွာင္ခံရသူႏွင့္ အက်ိဳးသက္ဆိုင္ေသာ
သူထံမွျဖစ္ေစ၊ ျပစ္မွု၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အက်င့္ပ်က္ ျပားမွုေပၚေစနိုင္ေသာ
ေျဖာင့္ခ်က္ကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္၊ ထိုသို႔ေသာ သတင္းေပးခ်က္ကို ေခ်ာက္လွန္႔၍
ေတာင္းရန္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ထိုသူတစ္ ဦးဦး အား ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ၊
အဖိုးတန္စာတမ္းအမွတ္အသားကိုျဖစ္ေစ၊ ျပန္ေပးေအာင္၊
သို႔တည္းမဟုတ္ျပန္ေပးေစေအာင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေတာင္းဆို ခ်က္ကိုျဖစ္ေစ၊
လိုလား ခ်က္ကိုျဖစ္ေစေပးေအာင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ၊ အဖိုးတန္
စာတမ္းအမွတ္အသားကို ျဖစ္ေစ ျပန္ေစနိုင္ေသာ သတင္းကိုေပးေအာင္ အတင္း
အဓမၼျပဳေစရန္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ တဦးတေယာက္ေသာသူအား
မတရားခ်ဳပ္ေႏွာင္ထားလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္ မ်ိဳးမ်ိဳးခ်
မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရဲတို႔၏ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေသာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္
ျပစ္မွုဆိုင္ရာ က်င့္ထုံးဥပေဒ အခန္း(၁၃)
ရဲတို႔၏ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ေသာ ေဆာင္ရြက္ခ်က္
၁၄၉။ ။ ရဲအရာရွိတိုင္းသည္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ ၾကားဝင္ေဆာင္ရြက္နိုင္သည့္အျပင္ ရဲအေရးယူပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပစ္မွုတစ္ရပ္ရပ္ က်ဴးလြန္မည့္ အေရးကို မိမိစြမ္းေဆာင္နိုင္သမၽွ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရမည္။
၁၅ဝ။ ။ ရဲအေရးယူပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပစ္မွုတစ္စုံတစ္ရာကို က်ဴးလြန္ရန္ အႀကံအစည္ တစ္ခုႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ သတင္း ရရွိေသာ ရဲအရာရွိတိုင္းသည္ မိမိ၏ အထက္ျဖစ္ေသာ အနီးဆုံးရဲအရာရွိထံ ထိုသတင္းကို အေၾကာင္းၾကားရမည္။
၁၅၁။ ။ ရဲအေရးယူပိုင္ခြင့္ရွိေသာ ျပစ္မွုတစ္စုံတစ္ရာကို က်ဴးလြန္ရန္ အႀကံအစည္တစ္ခုကိုသိရွိေသာ ရဲအရာရွိ တစ္ဦးသည္ အဆိုပါ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္ျခင္းကို ႀကိဳတင္ ကာကြယ္ရန္ အျခားနည္းေဆာင္ရြက္ျခင္းမရွိဟု ယူဆလၽွင္ ႀကံစည္သူ အား ရာဇဝတ္တရားသူႀကီးတစ္ဦးထံမွ အမိန္႔မ်ားႏွင့္ ဝရမ္းမပါဘဲ ဖမ္းဆီးနိုင္သည္။
၁၅၂။ ။ ရဲအရာရွိတစ္ဦးသည္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ျဖင့္ မိမိ၏ အခြင့္အာဏာအရ ၾကားဝင္ေဆာင္ရြက္နိုင္ သည့္အျပင္ မိမိျမင္ကြင္းတြင္ ေရြ႕ေျပာင္းနိုင္ေသာ၊ သို႔မဟုတ္ မေရြ႕မေျပာင္းနိုင္ေသာ ျပည္သူပိုင္ပစၥည္းတစ္စုံတစ္ရာကို ဖ်က္ဆီးရန္ အားထုတ္ျခင္းကို ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အမ်ားျပည္သူႏွင့္ သက္ဆိုင္ေသာ နယ္နိမိတ္အမွတ္အသားကို ျဖစ္ေစ၊ ေဘာ့ သို႔မဟုတ္ ေရေၾကာင္းသြားလာမွုအတြက္ အသုံးျပဳေသာ အျခားအမွတ္အသားကိုျဖစ္ေစ ဖယ္ရွားရန္ သို႔မဟုတ္ ဖ်က္ဆီးရန္ အားထုတ္ျခင္းကို ေသာ္လည္းေကာင္း မိမိစြမ္းေဆာင္နိုင္သမၽွ အစြမ္းကုန္ ႀကိဳတင္ကာကြယ္ရမည္။
၁၅၃။ (၁) မည္သည့္ ျပည္သူ႔ရဲတပ္ဖြဲ႕စခန္းမွူးမဆို ထိုရဲစခန္း၏ နယ္ေျမအတြင္းရွိ မည္သည့္ေနရာ၌ျဖစ္ေစ မမွန္ေသာ အေလးတင္းေတာင္း သို႔မဟုတ္ အေလးခ်ိန္ ခ်ိန္တြယ္သည့္ ကိရိယာမ်ား ရွိေနသည္ဟု ယုံၾကည္ရန္ အေၾကာင္း ေပၚေပါက္လာခဲ့သည့္ အခါ ထိုေနရာတြင္ အသုံးျပဳေသာ သို႔မဟုတ္ ထားရွိေသာ အေလးတင္းေတာင္း သို႔မဟုတ္ ခ်ိန္တြယ္သည့္ ကိရိယာမ်ားကို ၾကည့္ရွုစစ္ေဆးရန္ သို႔မဟုတ္ ရွာေဖြရန္ ကိစၥအလို႔ငွာ ဝရမ္းမပါဘဲ ဝင္ေရာက္နိုင္သည္။
(၂) အဆိုပါေနရာမ်ားတြင္ မမွန္ေသာ အေလးမ်ား၊ တင္းေတာင္းမ်ား၊ ခ်ိန္တြယ္ကိရိယာမ်ားကို ရွာေဖြေတြ႕ရွိ လၽွင္ ထိုရဲအရာရွိသည္ ထိုပစၥည္းကို သိမ္းယူၿပီးေနာက္ ထိုသို႔ သိမ္းယူခဲ့ေၾကာင္းကို စီရင္ပိုင္ခြင့္အာဏာရွိသည့္ ရာဇဝတ္ တရားသူႀကီးတစ္ဦးထံသို႔ ခ်က္ခ်င္း သတင္းပို႔ရမည္။
ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွု။
ရာဇသတ္ႀကီး ဥပေဒ အခန္း(၁၇)
ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွု
၄ဝ၅။ ။ မည္သူမဆို၊
ပစၥည္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းစီမံခန္႔ခြဲပိုင္ခြင့္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္
ယုံၾကည္အပ္ႏွံ ျခင္းခံရသည္တြင္ ထိုပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္
အလြဲသုံးစားျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ယုံၾကည္အပ္ႏွံျခင္းခံရသည့္အတိုင္း
ေဆာင္ရြက္ရန္နည္းလမ္းကို ျပဌန္းသည့္ ဥပေဒညြန္ၾကားခ်က္ကို
က်ဴးလြန္၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ယုံၾကည္အပ္ႏွံျခင္းခံရသည့္အတိုင္း ေဆာင္ရြက္ရန္
ကိစၥႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ အတည့္အလင္းျဖစ္ေစ၊ သေဘာသက္ေရာက္ေစျခင္းေစျဖင့္ျဖစ္ေစ
မိမိခ်ဳပ္ဆိုေသာ ဥပေဒႏွင့္ညီသည့္ ပဋိညာဥ္ကို က်ဴးလြန္၍ေသာ္လည္းေကာင္း
ထိုပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ သုံးစြဲျခင္းကို သို႔တည္းမဟုတ္
စီမံ ခန္႔ခြဲျခင္းကိုျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အျခားသူက ထိုသို႔ျပဳသည္ကို
တမင္ခြင့္ျပဳလၽွင္၊ ထိုသူသည္ ရာဇဝတ္မကင္း ေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး
ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ဥပမာမ်ား။
(က) ေမာင္ျဖဴသည္ ေသသူတစ္ဦး၏ အေမြပစၥည္းကို ထိန္းသိမ္းစီမံခန္႔ခြဲရန္ ေသတမ္းစာျဖင့္ လြဲအပ္ျခင္း ခံရသည္ျဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ အေမြပစၥည္းအရပ္ရပ္ကို ေသတမ္းစာအရ ခြဲေဝေပးရန္ ညြန္ၾကားသည့္ ဥပေဒကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ဖီဆန္၍၊ ထိုပစၥည္းအရပ္ရပ္ကို မိမိ၏ ပစၥည္းအျဖစ္ျဖင့္ သုံးစြဲလိုက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ကုန္႐ုံမွူးျဖစ္၏။ ေမာင္မဲသည္ ခရီးထြက္သည့္အခါ၊ ကုန္႐ုံမွူးေမာင္ျဖဴထံ၌ မိမိျပန္ေရာက္သည့္အခါ သတ္မွတ္ေသာ ကုန္႐ုံအခန္းခကို ေပး၍ ပစၥည္းျပန္ယူမည္ဟူေသာ ပဋိညာဥ္ကို ျပဳၿပီးလၽွင္၊ မိမိ၏ အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂကို အပ္ႏွံထား၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္ အပ္ႏွံထားေသာ ထိုပစၥည္းမ်ားကို ေရာင္းခ်လိုက္၏။ ဤတြင္ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(ဂ) ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေန ေမာင္ျဖဴသည္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေန ေမာင္မဲ၏ ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္၏ ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴ ထံသို႔ပို႔ေသာ ေငြအားလုံးကို ေမာင္မဲ၏ညြန္ၾကားခ်က္အတိုင္း ေမာင္ျဖဴက ရင္းႏွီးရန္ ေမာင္မဲႏွင့္ ေမာင္ျဖဴတို႔သည္ အတည့္အလင္းျဖစ္ေစ၊ သေဘာသက္ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္ေစ၊ ပဋိညာဥ္ျပဳထား၏။ ေမာင္မဲက အစိုးရေငြလက္မွတ္ မ်ားကို ဝယ္ယူေစရန္ ညြန္ၾကား၍ ေမာင္ျဖဴထံသို႔ ေငြတစ္သိန္းပို႔လိုက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာ ျဖင့္ ေမာင္မဲညြန္ၾကားခ်က္ကိုဖီဆန္၍၊ ထိုေငြမ်ားကို မိမိကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္း၌ သုံးစြဲ၏။ ဤွတြင္ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္ မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(ဃ) သို႔ေသာ္လည္း အထက္ပါ ဥပမာ(ဂ)၌ ေမာင္ျဖဴသည္၊ အစုစပ္ဘဏ္၌ ရွယ္ယာမ်ားကို ဝယ္ယူျခင္း ျဖင့္ ေမာင္မဲမွာ ပိုမိုအက်ိဳးျဖစ္ထြန္းလိမ့္မည္ဟု ယုံၾကည္၍ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ မဟုတ္ဘဲ ရိုးေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ ေမာင္မဲ၏ ညြန္ၾကား ခ်က္ကိုဖီဆန္လ်က္ အစိုးရေငြလက္မွတ္မ်ားကို ဝယ္ယူမည့္အစား၊ အစုစပ္ဘဏ္၌ ရွယ္ယာမ်ားကို ေမာင္မဲအတြက္ ဝယ္ယူလိုုက္သည္တြင္ ေမာင္မဲမွဆုံးရွုံးျခင္းသို႔ေရာက္၍၊ ထိုသို႔ဆုံးရွုံးသည့္အတြက္ ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴအေပၚ၌ တရားမေၾကာင္း တရားစြဲဆိုခြင့္ရွိေသာ္လည္ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာ ႏွင့္ ျပဳလုပ္ျခင္းမဟုတ္ေၾကာင့္၊ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မမည္။
(င) အခြန္ေတာ္အရာရွိ ဦးျဖဴထံတြင္ အစိုးရေငြမ်ားကို အပ္ႏွံထား၏။ ဥပမာအရျဖစ္ေစ၊ အစိုးရႏွင့္ အတည့္အလင္းေသာ္၎၊ သေဘာသက္ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္ေသာ္၎ ျပဳထားသည့္ ပဋိညာဥ္ အရျဖစ္ေစ မိမိထံတြင္ အပ္ႏွံထားေသာ အစိုးရေငြကို အစိုးရေငြတိုက္သို႔ ေပးသြင္းရန္ ဦးျဖဴ၌ တာဝန္ရွိ၏။ ဦးျဖဴက ထိုေငြမ်ားကို မရိုးမ ေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္ သုံးစားလိုက္၏။ ဦးျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မမည္။
(စ) ေမာင္မဲသည္ မိမိ၏ပစၥည္းမ်ားကို ကုန္ေၾကာင္းခရီးျဖင့္ေသာ္၎၊ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ေသာ၎ သယ္ယူေစရန္ သယ္ေဆာင္သူေမာင္ျဖဴထံ၌ အပ္ႏွံထားခဲ့၏။ထိုပစၥည္းမ်ားကို ေမာင္ျဖဴက မရိုးမေျဖာင့္ေသာသ ေဘာျဖင့္ အလြဲသုံးစားျပဳ၏။ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကိုက်ဴးလြန္၏။
၄ဝ၆။ ။မည္သူမဆို၊ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ထိုသူကို ရာဇဝတ္မကင္းေသာ သုံးႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ခ်မွတ္ရမည္။
၄ဝ၇။ ။မည္သူမဆို၊ သယ္ေဆာင္သူအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎၊ ဆိပ္ခံတံတားပိုင္ရွင္အျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎၊ ကုန္႐ုံ မွူးအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎ ပစၥည္းအပ္ႏွံျခင္းခံရသည္တြင္ ထိုပစၥည္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံ ေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၄ဝ၈။ ။ မည္သူမဆို၊ စာေရးေသာ္၎၊ အေစခံေသာ္၎ျဖစ္၍၊ သို႔တည္မဟုတ္ စားေရးအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎၊ အေစခံအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎ ေစခိုင္းျခင္းခံရ၍၊ ထိုသို႔ေသာ္အေနျဖင့္ ပစၥည္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းစီမံခန္႔ခြဲ ပိုင္ခြင့္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္အပ္ႏွံျခင္း ခံရသည္တြင္၊ ထိုပစၥည္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံ ေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၄ဝ၉။ ။ မည္သူမဆို၊ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၄င္း၊ ဘဏ္တိုက္စိုး၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကုန္သည္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အေရာင္းအဝယ္ကိုယ္စားလွယ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပြဲစား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္ျပဳသူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္အလုပ္ကို လုပ္ကိုင္လ်က္ေသာ္လည္းေကာင္း ပစၥည္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းစီမံခန္႔ခြဲပိုင္ခြင့္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ အပ္ႏွံျခင္းခံရသည္တြင္၊ ထိုပစၥည္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ဥပမာမ်ား။
(က) ေမာင္ျဖဴသည္ ေသသူတစ္ဦး၏ အေမြပစၥည္းကို ထိန္းသိမ္းစီမံခန္႔ခြဲရန္ ေသတမ္းစာျဖင့္ လြဲအပ္ျခင္း ခံရသည္ျဖစ္၏။ သို႔ရာတြင္ အေမြပစၥည္းအရပ္ရပ္ကို ေသတမ္းစာအရ ခြဲေဝေပးရန္ ညြန္ၾကားသည့္ ဥပေဒကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ ဖီဆန္၍၊ ထိုပစၥည္းအရပ္ရပ္ကို မိမိ၏ ပစၥည္းအျဖစ္ျဖင့္ သုံးစြဲလိုက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ကုန္႐ုံမွူးျဖစ္၏။ ေမာင္မဲသည္ ခရီးထြက္သည့္အခါ၊ ကုန္႐ုံမွူးေမာင္ျဖဴထံ၌ မိမိျပန္ေရာက္သည့္အခါ သတ္မွတ္ေသာ ကုန္႐ုံအခန္းခကို ေပး၍ ပစၥည္းျပန္ယူမည္ဟူေသာ ပဋိညာဥ္ကို ျပဳၿပီးလၽွင္၊ မိမိ၏ အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂကို အပ္ႏွံထား၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္ အပ္ႏွံထားေသာ ထိုပစၥည္းမ်ားကို ေရာင္းခ်လိုက္၏။ ဤတြင္ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(ဂ) ရန္ကုန္ၿမိဳ႕ေန ေမာင္ျဖဴသည္ မႏၲေလးၿမိဳ႕ေန ေမာင္မဲ၏ ကိုယ္စားလွယ္ျဖစ္၏ ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴ ထံသို႔ပို႔ေသာ ေငြအားလုံးကို ေမာင္မဲ၏ညြန္ၾကားခ်က္အတိုင္း ေမာင္ျဖဴက ရင္းႏွီးရန္ ေမာင္မဲႏွင့္ ေမာင္ျဖဴတို႔သည္ အတည့္အလင္းျဖစ္ေစ၊ သေဘာသက္ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္ေစ၊ ပဋိညာဥ္ျပဳထား၏။ ေမာင္မဲက အစိုးရေငြလက္မွတ္ မ်ားကို ဝယ္ယူေစရန္ ညြန္ၾကား၍ ေမာင္ျဖဴထံသို႔ ေငြတစ္သိန္းပို႔လိုက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာ ျဖင့္ ေမာင္မဲညြန္ၾကားခ်က္ကိုဖီဆန္၍၊ ထိုေငြမ်ားကို မိမိကိုယ္ပိုင္လုပ္ငန္း၌ သုံးစြဲ၏။ ဤွတြင္ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္ မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(ဃ) သို႔ေသာ္လည္း အထက္ပါ ဥပမာ(ဂ)၌ ေမာင္ျဖဴသည္၊ အစုစပ္ဘဏ္၌ ရွယ္ယာမ်ားကို ဝယ္ယူျခင္း ျဖင့္ ေမာင္မဲမွာ ပိုမိုအက်ိဳးျဖစ္ထြန္းလိမ့္မည္ဟု ယုံၾကည္၍ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာႏွင့္ မဟုတ္ဘဲ ရိုးေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ ေမာင္မဲ၏ ညြန္ၾကား ခ်က္ကိုဖီဆန္လ်က္ အစိုးရေငြလက္မွတ္မ်ားကို ဝယ္ယူမည့္အစား၊ အစုစပ္ဘဏ္၌ ရွယ္ယာမ်ားကို ေမာင္မဲအတြက္ ဝယ္ယူလိုုက္သည္တြင္ ေမာင္မဲမွဆုံးရွုံးျခင္းသို႔ေရာက္၍၊ ထိုသို႔ဆုံးရွုံးသည့္အတြက္ ေမာင္မဲက ေမာင္ျဖဴအေပၚ၌ တရားမေၾကာင္း တရားစြဲဆိုခြင့္ရွိေသာ္လည္ ေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာ ႏွင့္ ျပဳလုပ္ျခင္းမဟုတ္ေၾကာင့္၊ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မမည္။
(င) အခြန္ေတာ္အရာရွိ ဦးျဖဴထံတြင္ အစိုးရေငြမ်ားကို အပ္ႏွံထား၏။ ဥပမာအရျဖစ္ေစ၊ အစိုးရႏွင့္ အတည့္အလင္းေသာ္၎၊ သေဘာသက္ေရာက္ေစျခင္းျဖစ္ေသာ္၎ ျပဳထားသည့္ ပဋိညာဥ္ အရျဖစ္ေစ မိမိထံတြင္ အပ္ႏွံထားေသာ အစိုးရေငြကို အစိုးရေငြတိုက္သို႔ ေပးသြင္းရန္ ဦးျဖဴ၌ တာဝန္ရွိ၏။ ဦးျဖဴက ထိုေငြမ်ားကို မရိုးမ ေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္ သုံးစားလိုက္၏။ ဦးျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မမည္။
(စ) ေမာင္မဲသည္ မိမိ၏ပစၥည္းမ်ားကို ကုန္ေၾကာင္းခရီးျဖင့္ေသာ္၎၊ ေရေၾကာင္းခရီးျဖင့္ေသာ၎ သယ္ယူေစရန္ သယ္ေဆာင္သူေမာင္ျဖဴထံ၌ အပ္ႏွံထားခဲ့၏။ထိုပစၥည္းမ်ားကို ေမာင္ျဖဴက မရိုးမေျဖာင့္ေသာသ ေဘာျဖင့္ အလြဲသုံးစားျပဳ၏။ေမာင္ျဖဴသည္ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကိုက်ဴးလြန္၏။
၄ဝ၆။ ။မည္သူမဆို၊ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ထိုသူကို ရာဇဝတ္မကင္းေသာ သုံးႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ခ်မွတ္ရမည္။
၄ဝ၇။ ။မည္သူမဆို၊ သယ္ေဆာင္သူအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎၊ ဆိပ္ခံတံတားပိုင္ရွင္အျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎၊ ကုန္႐ုံ မွူးအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎ ပစၥည္းအပ္ႏွံျခင္းခံရသည္တြင္ ထိုပစၥည္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံ ေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၄ဝ၈။ ။ မည္သူမဆို၊ စာေရးေသာ္၎၊ အေစခံေသာ္၎ျဖစ္၍၊ သို႔တည္မဟုတ္ စားေရးအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎၊ အေစခံအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၎ ေစခိုင္းျခင္းခံရ၍၊ ထိုသို႔ေသာ္အေနျဖင့္ ပစၥည္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းစီမံခန္႔ခြဲ ပိုင္ခြင့္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္အပ္ႏွံျခင္း ခံရသည္တြင္၊ ထိုပစၥည္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံ ေရးေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၄ဝ၉။ ။ မည္သူမဆို၊ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္၄င္း၊ ဘဏ္တိုက္စိုး၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကုန္သည္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အေရာင္းအဝယ္ကိုယ္စားလွယ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပြဲစား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္ျပဳသူ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္စားလွယ္အလုပ္ကို လုပ္ကိုင္လ်က္ေသာ္လည္းေကာင္း ပစၥည္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းစီမံခန္႔ခြဲပိုင္ခြင့္ကို တစ္နည္းနည္းျဖင့္ အပ္ႏွံျခင္းခံရသည္တြင္၊ ထိုပစၥည္းႏွင့္စပ္လ်ဥ္း၍ ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ယုံၾကည္အပ္ႏွံေရး ေဖာက္ဖ်က္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ပစၥည္းအလြဲသုံးစားမွု
ရာဇဝတ္မကင္းေသာ ပစၥည္းအလြဲသုံးစားမွု
၄ဝ၃။ ။မည္သူမဆို၊ ေရြ႕ေျပာင္းနိုင္ေသာပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ အလြဲသုံးစားျပဳလၽွင္ သို႔တည္း မဟုတ္ မိမိ၏ ပစၥည္းအျဖစ္ ေျပာင္းလြဲျခင္းျပဳလုပ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ႏွစ္ႏွစ္အထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမ
ဥပမာမ်ား
(က) ေမာင္မဲပိုင္ ပစၥည္းကို ေမာင္ျဖဴက
မိမိပိုင္ပစၥည္းဟု ယုံၾကည္၍၊ ေမာင္မဲ၏ လက္ရွိမွ ထိုပစၥည္းကို
သေဘာရိုးျဖင့္ယူ၏။ ထိုသို႔ယူသျဖင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ခိုးမွုမက်ဴးလြန္။
သို႔ရာတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ မိမိပစၥည္းမဟုတ္ ေၾကာင္း သိၿပီးေနာက္၊ ထိုပစၥည္းကို
မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ မိမိ၏ပစၥည္းအျဖစ္ျဖင့္ အသုံးျပဳလၽွင္၊ ဤ
ပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သည္။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲႏွင့္
မိတ္ေဆြျဖစ္သည့္ အေလ်ာက္ ေမာင္မဲမရွိခိုက္ ေမာင္မဲ၏ စာၾကည့္ တိုက္သို႔
သြားေရာက္၍ ေမာင္မဲ၏ အတည့္အလင္းသေဘာတူခ်က္မရရွိဘဲ စာအုပ္တစ္အုပ္ကို
ယူသြား၏။ ဤတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္မဲ၏ စာအုပ္ကို ဖတ္ရန္ အလို႔ငွာ
ရယူျခင္းအတြက္ ေမာင္မဲသေဘာတူရာ ေရာက္သည္ဟု ထင္ျမင္လၽွင္၊ ခိုးမွုကို
မက်ဴးလြန္။ သို႔ရာတြင္ မိမိအက်ိဳးအတြက္ ထိုစာအုပ္ကို ေနာင္အခါတြင္
ေရာင္းစားလၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သည္။
(ဂ) ေမာင္ျဖဴႏွင့္ ေမာင္နီတို႔သည္
ျမင္းတစ္ေကာင္ကို အတူပိုင္ၾက၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ အသုံးျပဳရန္ အႀကံႏွင့္ ေမာင္နီ၏
လက္ရွိမွ ထိုျမင္းကို ရယူ၏။ ဤတြက္ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုျမင္းကို
သုံးစြဲပိုင္ခြင့္ရွိသျဖင့္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ အလြဲသုံးစားျပဳသည္
မမည္။ သို႔ရာတြင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ျမင္းကို ေရာင္း၍၊ မိမိအသုံးျပဳမွုအတြက္
ေရာင္းရေငြ အားလုံးကို သုံးစားျခင္းျပဳလၽွင္၊ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၁။ မရိုးမေျဖာင့္ေသာသေဘာျဖင့္ ေခတၱမၽွသာ အလြဲသုံးစားျပဳျခင္းသည္လည္း ဤပုဒ္မအရ အလြဲသုံးစားျပဳသည္ မည္၏။
ဥပမာ
ေမာင္ျဖဴသည္ ကန္႔သတ္မဲ့
လက္မွတ္ထိုးခ်က္ပါေသာ ေမာင္မဲပိုင္ အစိုးရေငြေပးကတိစာခ်ဳပ္ကို ေတြ႕၏။
ထိုေငြေပးကတိစာခ်ဳပ္ကို ေမာင္မဲပိုင္ေၾကာင္း သိလ်က္ႏွင့္၊ ေနာက္အခါမွာမွ
ေမာင္မဲအား ျပန္ေပးမည္ႀကံရြယ္၍၊ ဘဏ္တိုက္စိုးတစ္ဦးထံ၌ ေခ်းေငြအတြက္
အာမခံအျဖစ္ေပါင္ႏွံ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္ ၂။
တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ အျခားသူ၏ လက္ရွိမဟုတ္ေသာ ပစၥည္းတစ္ခု ကို ေတြ႕၏။
ထိုပစၥည္းကို ပစၥည္းရွင္အတြက္ ေစာင့္ေရွာက္ထားရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ၊
ပစၥည္းရွင္သို႔ ျပန္ေပးရန္ အလို႔ငွာျဖစ္ေစ ရယူထား၏။ ထိုသို႔ရယူထားျခင္းသည္
မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာႏွင့္ ရယူထားျခင္း မဟုတ္ေသာ ေၾကာင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
အလြဲသုံးစားျပဳျခင္းမဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္ မမည္။
သို႔ရာတြင္ ပစၥည္းပိုင္ရွင္ကို သိလ်က္ႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္းပိုင္ရွင္ကို
ရွာေဖြေတြ႕ရွိ နိုင္ေလာက္ေသာနည္းလမ္းရွိလ်က္ႏွင့္ျဖစ္ေစ၊
ပစၥည္းပိုင္ရွင္ကို ေတြ႕ေအာင္ရွာေဖြ အေၾကာင္းၾကားရန္ အေၾကာင္းလုံေလာက္ေသာ
နည္းလမ္းကို သုံး၍ ပစၥည္းကို ပိုင္ရွင္က ေတာင္းဆိုသာေအာင္
သင့္ေတာ္ေသာအခ်ိန္ကာလအထိ သိမ္းဆည္းထားျခင္း မျပဳေသးမီျဖစ္ေစ မိမိ
အသုံးျပဳမွုအတြက္ သုံးစြဲလၽွင္၊ ထိုသူသည္ အထက္တြင္ ေဖာ္ျပထားေသာ ျပစ္မွုကို
က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ထိုကဲ့သို႔ေသာ အမွုမ်ိဳးတြင္၊ အေၾကာင္းလုံေလာက္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားဆိုသည္မွာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သင့္ေတာ္ေသာ အခ်ိန္ကာလဆိုသည္မွာ ေၾကာင္းခ်င္းရာ ျပသနာျဖစ္သည္။
ပစၥည္းပိုင္ရွင္ မည္သူျဖစ္ေၾကာင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ ပစၥည္းပိုင္ရွင္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ပစၥည္းေတြ႕သူက သိရမည္ဟူေသာ အခ်က္သည္မလို။ ပစၥည္းကို သုံးစဥ္အခါက၊ မိမိပိုင္ပစၥည္း ျဖစ္ေၾကာင္းမယုံလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းပိုင္ရွင္ အစစ္ကို ရွာမေတြ႕နိုင္ေၾကာင္းသေဘာရိုးႏွင့္ ယုံလၽွင္ လုံေလာက္သည္။
ထိုကဲ့သို႔ေသာ အမွုမ်ိဳးတြင္၊ အေၾကာင္းလုံေလာက္ေသာ နည္းလမ္းမ်ားဆိုသည္မွာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သင့္ေတာ္ေသာ အခ်ိန္ကာလဆိုသည္မွာ ေၾကာင္းခ်င္းရာ ျပသနာျဖစ္သည္။
ပစၥည္းပိုင္ရွင္ မည္သူျဖစ္ေၾကာင္းကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ ပစၥည္းပိုင္ရွင္ ျဖစ္ေၾကာင္းကို ပစၥည္းေတြ႕သူက သိရမည္ဟူေသာ အခ်က္သည္မလို။ ပစၥည္းကို သုံးစဥ္အခါက၊ မိမိပိုင္ပစၥည္း ျဖစ္ေၾကာင္းမယုံလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပစၥည္းပိုင္ရွင္ အစစ္ကို ရွာမေတြ႕နိုင္ေၾကာင္းသေဘာရိုးႏွင့္ ယုံလၽွင္ လုံေလာက္သည္။
ဥပမာ
(က) ေမာင္ျဖဴသည္ မည္သူပိုင္ျဖစ္ေၾကာင္း
မသိေသာ ေငြတစ္က်ပ္ကို လမ္းေပၚတြင္ေတြ႕၍ ေကာက္ယူ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္
ေဖာ္ျပထားေသာ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္ရာ မေရာက္။
(ခ ) ေမာင္ျဖဴသည္ ဘဏ္ေငြလက္မွတ္ပါေသာ
စာတစ္ေစာင္ကို လမ္းေပၚ၌ ေကာက္ရ၏။ စာတြင္ပါေသာ လိပ္စာႏွင့္ စာသားမ်ားကို
ေထာက္သျဖင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုဘဏ္ေငြလက္မွတ္ကို မည္သူပိုင္ျဖစ္ေၾကာင္း
သိလ်က္ႏွင့္ သုံးစားလိုက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုကိုက်ဴးလြန္သည္။
(ဂ ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေဆာင္ယူလာသူအား
ေငြေပးရန္ ညြန္ၾကားခ်က္ပါေသာ ခ်က္လက္မွတ္ တစ္ေစာင္ကို ေကာက္ရ၏။
ထိုခ်က္လက္မွတ္သည္ မည္သူ႔လက္က ေပ်ာက္ဆုံး ေၾကာင္းကို ေမာင္ျဖဴသည္ မွန္းဆ၍
မသိနိုင္။ သို႔ရာတြင္ ထိုခ်က္လက္မွတ္ကို ထုတ္ေပးလိုက္သူ၏ အမည္သည္
ခ်က္လက္မွတ္ေပၚတြင္ပါရွိသျဖင့္ ထိုခ်က္လက္မွတ္ ထုတ္ေပးလိုက္သူက၊
ထိုခ်က္လက္မွတ္ကို မည္သူအား ထုတ္ေပးလိုက္ေၾကာင္း ညြန္ျပနိုင္သည္ကို သိ၏။
ထိုသို႔သိပါလ်က္ ေမာင္ျဖဴသည္ ပိုင္ရွင္ကိုအားထုတ္၍ မရွာဘဲ
ထိုခ်က္လက္မွတ္သုံးစားလၽွင္၊ ဤပုဒ္မ အရ ျပစ္မွုကိုက်ဴးလြန္သည္။
(ဃ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေငြပါေသာ ေငြအိတ္တစ္အိတ္
ေမာင္မဲမွ က်ရစ္သည္ကို ျမင္၏။ ထိုေငြအိတ္ကို ေမာင္မဲ သို႔ျပန္ေပးရန္
ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ေကာက္ယူ၏။ သို႔ရာတြင္ ေနာင္အခါ၌ ေမာင္မဲသို႔ ျပန္မေပးဘဲ
ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုေငြကို မိမိအသုံးျပဳမွုအတြက္ သုံးစား၏။ ေမာင္ျဖဴသည္
ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(င ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေငြပါေသာ
ေငြအိတ္တစ္အိတ္ကို ေကာက္ရ၏။ မူလက မည္သူပိုင္ေၾကာင္းမသိေသာ္လည္း၊ ေနာင္အခါ
ေမာင္မဲပိုင္ေၾကာင္းကို သိရ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ထိုေငြကို မိမိအသုံးျပဳမွုအတြက္
သုံးစား၏။ ေမာင္ျဖဴ သည္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
(စ) ေမာင္ျဖဴသည္
အဖိုးတန္လက္စြပ္တစ္ကြင္းကို ေကာက္ရ၏။ ထိုလက္စြပ္ကို မည္သူပိုင္ေၾကာင္း
ေမာင္ျဖဴမသိ။ ထိုလက္စြပ္ပိုင္ရွင္ကို ရွာေဖြရန္အားထုတ္ျခင္းကို မျပဳဘဲ
လက္စြပ္ကို ခ်က္ျခင္းေရာင္းခ်လိုက္၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မအရ
ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သည္။
၄ဝ၄။
။တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူ ေသစဥ္က က်န္ရစ္ခဲ့ေသာ ေသသူ၏
လက္ရွိပစၥည္းျဖစ္ေၾကာင္းသိလ်က္ႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ ထိုပစၥည္းသည္ ဥပေဒႏွင့္
ညီစြာ လက္ရွိျဖစ္ပိုင္ခြင့္ရွိသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္၏ လက္သို႔ မေရာက္ေသး
ေၾကာင္းသိလ်က္ႏွင့္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို ထိုပစၥည္းကို မရိုးမေျဖာင့္ေသာ
သေဘာျဖင့္ အလြဲသုံးစား ျပဳလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိ၏
ပစၥည္းအျဖစ္ေျပာင္းလြဲလၽွင္၊ ထိုသူကို
သုံးႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း
ခ်မွတ္နိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ ထိုပစၥည္းရွင္ ေသဆုံးစဥ္အခါက
ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ေသသူ၏ စာေရး အျဖစ္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အေစခံအျဖစ္
ေစခိုင္းခံရသူျဖစ္လၽွင္၊ ထိုသူကို ေထာင္ဒဏ္ခုႏွစ္ႏွစ္ထိ တိုးျမႇင့္ခ်မွတ္
နိုင္သည္။
ဥပမာ
အိမ္ေထာင္ပရိေဘာဂႏွင့္ ေငြလက္ရွိျဖစ္သူ
ေမာင္မဲ ေသ၏။ ထိုေငြသည္လက္ရွိျဖစ္ပိုင္ခြင့္ရွိသူ၏ လက္သို႔မေရာက္မီ
ေမာင္မဲ၏ အေစခံေမာင္ျဖဴသည္ မရိုးမေျဖာင့္ေသာ သေဘာျဖင့္ ထိုေငြကို
အလြဲသုံးစားျပဳ၏။ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မ၌ ေဖာ္ျပထားေသာျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္။
လူ႔အသက္ကို ထိခိုက္ေသာျပစ္မွုမ်ား
ျပစ္မွုဆိုင္ရာ ဥပေဒ အခန္း ၁၆
လူ႔အသက္ကို ထိခိုက္ေသာျပစ္မွုမ်ား
၂၉၉။ ။(၁)
ေသေစျခင္းျဖစ္တန္ရာေသာ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျဖစ္ေစရန္ အႀကံျဖင့္
မည္သူမဆို ျပဳလုပ္မွု တစ္ခုခုကိုျပဳ၍ လူကိုေသေစလၽွင္ ထိုသူသည္ လူသတ္မွု
မေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ ထိုက္ေသာ လူေသမွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
ထို႔ျပင္
(၂) ေသေစရန္ အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ျဖစ္တတ္ေသာသေဘာအရ အမွန္အားျဖင့္ ေသေစေလာက္ေသာ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျဖစ္ေစရန္ အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ မည္သူမဆို ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကိုျပဳ၍ လူကိုေသေစလၽွင္ ထိုသူသည္ ေအာက္ပါ အခ်က္တစ္ခုခု၌ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။ (က) ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ႐ုတ္တရက္ အႀကီးအက်ယ္ေဒါသထြက္ေအာင္ ျပဳျခင္းခံရသျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို မိမိ မခ်ဳပ္တည္းနိုင္သည့္အတြင္း၊ ေဒါသထြက္ေအာင္ျပဳသူကိုျဖစ္ေစ၊ မွားယြင္း၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေတာ္တဆေသာ္လည္းေကာင္း အျခားသူတစ္ဦးဦးကိုျဖစ္ေစ ေသေစလၽွင္၊
(၂) ေသေစရန္ အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ျဖစ္တတ္ေသာသေဘာအရ အမွန္အားျဖင့္ ေသေစေလာက္ေသာ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျဖစ္ေစရန္ အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ မည္သူမဆို ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကိုျပဳ၍ လူကိုေသေစလၽွင္ ထိုသူသည္ ေအာက္ပါ အခ်က္တစ္ခုခု၌ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။ (က) ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ႐ုတ္တရက္ အႀကီးအက်ယ္ေဒါသထြက္ေအာင္ ျပဳျခင္းခံရသျဖင့္ မိမိကိုယ္ကို မိမိ မခ်ဳပ္တည္းနိုင္သည့္အတြင္း၊ ေဒါသထြက္ေအာင္ျပဳသူကိုျဖစ္ေစ၊ မွားယြင္း၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေတာ္တဆေသာ္လည္းေကာင္း အျခားသူတစ္ဦးဦးကိုျဖစ္ေစ ေသေစလၽွင္၊
ႁခြင္းခ်က္။
ပထမ။ ။သို႔ရာတြင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား သတ္သည့္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အႏၲရာယ္ ျပဳသည့္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း အျပစ္တင္ကင္းလြတ္ခြင့္ရေအာင္၊ ထိုျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ေဒါသထြက္ေစမွုကို မိမိကိုယ္တိုင္ ရွာႀကံျခင္းမရွိေစရ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိေဒါသထြက္ေအာင္ သူတစ္ပါးက ျပဳေစရန္ မိမိက ထိုသူအား မိမိအလိုအေလ်ာက္ျပဳျခင္း မရွိေစရ။
ပထမ။ ။သို႔ရာတြင္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား သတ္သည့္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အႏၲရာယ္ ျပဳသည့္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း အျပစ္တင္ကင္းလြတ္ခြင့္ရေအာင္၊ ထိုျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ေဒါသထြက္ေစမွုကို မိမိကိုယ္တိုင္ ရွာႀကံျခင္းမရွိေစရ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ မိမိေဒါသထြက္ေအာင္ သူတစ္ပါးက ျပဳေစရန္ မိမိက ထိုသူအား မိမိအလိုအေလ်ာက္ျပဳျခင္း မရွိေစရ။
ဒုတိယ။
။သို႔ရာတြင္ ဥပေဒကို နာခံ၍ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္
ဥပေဒႏွင့္အညီ အာဏာကို သုံးစြဲရာတြင္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းကေသာ္လည္းေကာင္း
ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေသာ အရာသည္ ေဒါသထြက္ေစ မွုကို ျပဳသည္ဟု မွတ္ယူျခင္းမရွိေစရ။
တတိယ။ ။သို႔ရာတြင္ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ကို ဥပေဒႏွင့္အညီ သုံးစြဲရာတြင္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေသာ အရာသည္ ေဒါသထြက္ေစမွုကို ျပဳသည္ဟု မွတ္ယူျခင္းမရွိေစရ။
တတိယ။ ။သို႔ရာတြင္ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ကို ဥပေဒႏွင့္အညီ သုံးစြဲရာတြင္ ျပဳမူေဆာင္ရြက္ေသာ အရာသည္ ေဒါသထြက္ေစမွုကို ျပဳသည္ဟု မွတ္ယူျခင္းမရွိေစရ။
ရွင္းလင္းခ်က္။
။ေဒါသထြက္ေစမွုသည္ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူ၏စိတ္ကို မခ်ဳပ္တည္းနိုင္ေလာက္ေအာင္
႐ုတ္တရက္ အႀကီးအက်ယ္ျဖစ္သည္ မျဖစ္သည္ဆိုေသာ အခ်က္မွာကား
ေၾကာင္းျခင္းရာျပသနာျဖစ္သည္။
(ခ) ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ကိုယ္ကိုျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ၊ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ကို သေဘာရိုးျဖင့္ သုံးစြဲရာတြင္ ဥပေဒကေပးအပ္သည့္ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ကို လိုသည္ထက္ပိုမိုသုံးစြဲ၍ တင္ကူးႀကံရြယ္ျခင္းမရွိဘဲႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ သုံးစြဲရျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္ေသာ လူကိုေသေစလၽွင္-
(ဂ) ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းျဖစ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေျဖာင့္မွန္စြာ တရားစီရင္ေရးအတြက္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းကို ကူညီေသာ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ဥပေဒက ေပးအပ္ေသာ အာဏာကိုလိုသည္ထက္ပိုမိုသုံးစြဲ၍ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ တာဝန္ဝတၱရားကို က်နစြာ ေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ျဖစ္သည့္အျပင္ လိုလည္းလိုအပ္သည္ဟု သေဘာရိုးျဖင့္ မိမိယုံၾကည္ေသာ ျပစ္မွုတစ္ခုကို ျပဳျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ေသသူအေပၚ၌ ရန္ၿငိဳးထားျခင္းမရွိဘဲႏွင့္လည္းေကာင္း လူကို ေသေစလၽွင္-
(ဃ) ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ႐ုတ္တရက္ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားသျဖင့္ ေဒါသအမ်က္ျပင္းျပ၍ ႐ုတ္တရက္ သတ္ပုတ္ၾကရာတြင္ တင္ကူးႀကံရြယ္ျခင္းမရွိဘဲႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေလ်ာ္ေသာ အခြင့္အေရးယူျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္ရက္စက္စက္ ထူးထူးျခားျခား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္ရက္စက္စက္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထူးထူးျခားျခား ျပဳမူျခင္းမရွိဘဲႏွင့္လည္းေကာင္း ျပဳလုပ္လၽွင္-
(ခ) ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ကိုယ္ကိုျဖစ္ေစ၊ ပစၥည္းကိုျဖစ္ေစ၊ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ကို သေဘာရိုးျဖင့္ သုံးစြဲရာတြင္ ဥပေဒကေပးအပ္သည့္ ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ကို လိုသည္ထက္ပိုမိုသုံးစြဲ၍ တင္ကူးႀကံရြယ္ျခင္းမရွိဘဲႏွင့္ လည္းေကာင္း၊ ထိုသို႔ကာကြယ္ခုခံပိုင္ခြင့္ သုံးစြဲရျခင္း၏ အေၾကာင္းရင္းျဖစ္ေသာ လူကိုေသေစလၽွင္-
(ဂ) ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းျဖစ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေျဖာင့္မွန္စြာ တရားစီရင္ေရးအတြက္ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းကို ကူညီေသာ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ဥပေဒက ေပးအပ္ေသာ အာဏာကိုလိုသည္ထက္ပိုမိုသုံးစြဲ၍ ျပည္သူ႔ဝန္ထမ္းအျဖစ္ျဖင့္ တာဝန္ဝတၱရားကို က်နစြာ ေဆာင္ရြက္ေရးအတြက္ ဥပေဒႏွင့္အညီ ျဖစ္သည့္အျပင္ လိုလည္းလိုအပ္သည္ဟု သေဘာရိုးျဖင့္ မိမိယုံၾကည္ေသာ ျပစ္မွုတစ္ခုကို ျပဳျခင္းျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ေသသူအေပၚ၌ ရန္ၿငိဳးထားျခင္းမရွိဘဲႏွင့္လည္းေကာင္း လူကို ေသေစလၽွင္-
(ဃ) ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ ႐ုတ္တရက္ ခိုက္ရန္ျဖစ္ပြားသျဖင့္ ေဒါသအမ်က္ျပင္းျပ၍ ႐ုတ္တရက္ သတ္ပုတ္ၾကရာတြင္ တင္ကူးႀကံရြယ္ျခင္းမရွိဘဲႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေလ်ာ္ေသာ အခြင့္အေရးယူျခင္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္ရက္စက္စက္ ထူးထူးျခားျခား၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ရက္ရက္စက္စက္ သို႔တည္းမဟုတ္ ထူးထူးျခားျခား ျပဳမူျခင္းမရွိဘဲႏွင့္လည္းေကာင္း ျပဳလုပ္လၽွင္-
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။
အဆိုပါအခ်က္မ်ားတြင္ မည္သူက ေဒါသထြက္ေစမူကိုျပဳသည္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
လက္ေရာက္မွုကို ေရွးဦးစြာျပဳသည္ဟူေသာ အခ်က္မွာ အေရးပါအရာေရာက္ေသာ
အခ်က္မဟုတ္။
(င) အသက္တစ္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ ေက်ာ္လြန္သည္လည္းျဖစ္၍၊ သေဘာတူ အေသခံသည္လည္းျဖစ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ေသေဘးကို ခံယူစြန္႔စားသည္ လည္းျဖစ္ေသာလူကို ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကေသေစလၽွင္။
(င) အသက္တစ္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ ေက်ာ္လြန္သည္လည္းျဖစ္၍၊ သေဘာတူ အေသခံသည္လည္းျဖစ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ထိုသို႔ေသေဘးကို ခံယူစြန္႔စားသည္ လည္းျဖစ္ေသာလူကို ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကေသေစလၽွင္။
၃ဝဝ။ ။ ျပဳလုပ္မွုကို
လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ လူေသမွုျဖစ္ေအာင္ျပဳေသာ ပတ္ဝန္းက်င္
ေၾကာင္းျခင္းရာမရွိခဲ့ေသာ၊ မည္သူမဆို၊ ေသေစရန္အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ၊ ျဖစ္တတ္ေသာ
သေဘာအရ အမွန္အားျဖင့္ ေသေစေလာက္ေသာ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကိုျဖစ္ေစရန္
အႀကံျဖင့္ျဖစ္ေစ ျပဳလုပ္မွု တစ္ခုခုကို ျပဳ၍ လူကိုေသေစလၽွင္ ထိုသူသည္
လူသတ္မွုက်ဴးလြန္သည္မည္၏။
၃ဝဝ-က။ ။ ပုဒ္မ ၂၉၉ ႏွင့္ ၃ဝဝ တြင္ -
(က)ကိုယ္စိတ္ခၽြတ္ယြင္းျခင္းရွိေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အနာေရာဂါစြဲကပ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္အဂၤါခ်ည့္နဲ႔ေသာသူအား ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုျဖစ္ေစ၍ ထိုသူ၏ေသျခင္းကို ျမန္ေစေသာသူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ထိုသူအား ေသေစသည္ဟု မွတ္ယူရမည္။
(ခ)ကိုယ္အဂၤါနာက်င္ေစျခင္းျဖင့္ ေသေစသည့္အမွုတြင္၊ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္ေစမွုျပဳျခင္း ခံရေသာသူ၏ မသန္စြမ္းျခင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခ်ည့္နဲ႔ျခင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသိျခင္းသည္ ထိုသူ၏ ႀကံရြယ္ျခင္းအခ်က္ကို ထင္ရွားေအာင္ျပရာတြင္ သက္ဆိုင္ေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။
(ဂ)ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုသည္ ျဖစ္တတ္ေသာသေဘာအရ၊ ေသျခင္းသို႔ေရာက္ေလာက္ေအာင္ လတ္တေလာေဘးကို ျဖစ္ေစမည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသေစျခင္းျဖင့္တန္ရာေသာ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျဖစ္ေစသည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူ သိျခင္းသည္ ထိုသူ၏ ႀကံရြယ္ရင္းအခ်က္ကို ထင္ရွားေအာင္ျပရာတြင္ သက္ဆိုင္ေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။
(ဃ)ကိုယ္အဂၤါနာက်င္ေစျခင္းျဖင့္ ေသေစသည့္အမွုတြင္၊ သင့္ေတာ္ေသာ ေဆးဝါးျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ကၽြမ္းက်င္ေသာ ကုသျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ျပဳစု၍ေသျခင္းကို တားဆီးနိုင္ေသာ္လည္း ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျပဳေသာသူသည္ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္ဟု မွတ္ယူရမည္။
(င) အမိဝမ္းတြင္းရွိ ကေလးကို ေသေစျခင္းသည္ လူေသမွုမမည္၊ သို႔ရာတြင္ အသက္ရွင္ေသာ ကေလးကို ေသေစျခင္းသည္ ထိုကေလးအသက္မရွုေသးေသာ္လည္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အလုံးစုံေမြးဖြားၿပီး မဟုတ္ေသးေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕တဝက္ ဖြားျမင္ၿပီးျဖစ္လၽွင္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုေျမာက္နိုင္သည္။
၃ဝ၁။ ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ ေသေစရန္ မိမိႀကံရြယ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသေစတန္ရာသည္ဟု မိမိသိေသာအရာတစ္ခုခုကို ျပဳျခင္းျဖင့္ေသေစရန္ မိမိက မႀကံရြယ္ေသာသူ၏ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစလ်က္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သူတစ္ဦး၏ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစတန္ရာသည္ဟု မိမိကိုယ္တိုင္ မသိေသာ ထိုသူ၏ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစလ်က္ ျပစ္မွုတစ္ခုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူက်ဴးလြန္ေသာျပစ္မွုသည္ ေသေစရန္ မိမိက ႀကံရြယ္သည့္သူကို ေသေစေသာျပစ္မွုႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစ တန္ရာသည္ဟု မိမိကိုယ္တိုင္သိသည့္ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစေသာ ျပစ္မွုႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မျခားထပ္တူျဖစ္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ဤပုဒ္မပါ ‘‘ျပစ္မွု’’ဆိုေသာ စကားသည္ ရာဇသတ္ႀကီးပုဒ္မ ၂၉၉၌၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပုဒ္မ ၃ဝဝ ၌၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ၃ဝ၄(က)၌ေဖာ္ျပထားေသာ ျပစ္မွုကိုဆိုလိုသည္။
၃ဝ၂။ ။ (၁) မည္သူမဆို (က) တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ စီရင္ျခင္းခံရသည့္အတြင္း သို႔တည္းမဟုတ္
(ခ) တင္းကူးႀကံရြယ္ခ်က္ျဖင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
(ဂ) ဤရာဇသတ္ႀကီးအရ ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းခံထိုက္ေသာ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္ေနစဥ္ လူသတ္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို ေသဒဏ္ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
(၂) မည္သူမဆို အျခားအခ်က္မ်ိဳး၌ လူသတ္မွုက်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုသည္ တင္ကူးႀကံရြယ္ေသာ ျပဳလုပ္မွုျဖစ္သည္ မျဖစ္သည္ ဆိုေသာအခ်က္မွာ ေၾကာင္းျခင္းရာျပသနာျဖစ္သည္။
၃ဝ၃။ * * * * *
၃ဝ၄။ ။ မည္သူမဆို၊ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝ၄-က။ ။ မည္သူမဆို၊ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လူသတ္မွုအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းမခံထိုက္ေသာ အရမ္းျပဳလုပ္မွုကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေပါ့ေလ်ာ့ေသာ ျပဳလုပ္မွုကိုျပဳ၍ လူကိုေသေစလၽွင္၊ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ အဆိုပါျပဳလုပ္မွုကို၊ ေသေစတန္ ရာသည္ဟု သိလ်က္ႏွင့္ျပဳလၽွင္၊ ေထာင္ဒဏ္ကို တိုး၍ ဆယ္ႏွစ္ထိ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝ၅။ ။ အသက္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလးျဖစ္ေစ၊ ႐ူးသြပ္သူျဖစ္ေစ၊ ေသြးေလေခ်ာက္ခ်ားသူျဖစ္ေစ၊ ဝမ္းတြင္း႐ူးျဖစ္ေစ၊ မူးယစ္ေနသူျဖစ္ေစ မိမိကိုယ္ကို သတ္သည္တြင္ မည္သူမဆို ထိုသို႔ သတ္သည္ကို အားေပးကူညီလၽွင္၊ ထိုသူကိုေသဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထက္ မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝ၆။ ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ မိမိကိုယ္ကို မိမိသတ္သည္တြင္ မည္သူမဆို ထိုသို႔ သတ္သည္ကို အားေပးကူညီလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္ သည္။
၃ဝ၇။ ။ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကိုျပဳရာတြင္ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစခဲ့ေသာ လူသတ္မွုေျမာက္နိုင္မည့္ ႀကံရြယ္ခ်က္ျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ထိုကဲ့သို႔ေသာ (ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ျပဳရာတြင္ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစခဲ့ေသာ္ လူသတ္မွုေျမာက္နိုင္မည့္) ပတ္ဝန္းက်င္ ေၾကာင္းျခင္းရာျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ ျပဳလုပ္မွု တစ္ခုခုကိုျပဳလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ ထိုျပဳလုပ္မွုျဖင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား နာက်င္ေစလၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ အထက္ကဆိုခဲ့ေသာ ျပစ္ဒဏ္ျဖစ္ေစ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ခံေနရစဥ္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ သူတပါးကို နာက်င္ေစလၽွင္၊ ထိုသူကို ေသဒဏ္ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝဝ-က။ ။ ပုဒ္မ ၂၉၉ ႏွင့္ ၃ဝဝ တြင္ -
(က)ကိုယ္စိတ္ခၽြတ္ယြင္းျခင္းရွိေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အနာေရာဂါစြဲကပ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ကိုယ္အဂၤါခ်ည့္နဲ႔ေသာသူအား ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုျဖစ္ေစ၍ ထိုသူ၏ေသျခင္းကို ျမန္ေစေသာသူ တစ္ဦးတစ္ေယာက္သည္ ထိုသူအား ေသေစသည္ဟု မွတ္ယူရမည္။
(ခ)ကိုယ္အဂၤါနာက်င္ေစျခင္းျဖင့္ ေသေစသည့္အမွုတြင္၊ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္ေစမွုျပဳျခင္း ခံရေသာသူ၏ မသန္စြမ္းျခင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ခ်ည့္နဲ႔ျခင္းကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသိျခင္းသည္ ထိုသူ၏ ႀကံရြယ္ျခင္းအခ်က္ကို ထင္ရွားေအာင္ျပရာတြင္ သက္ဆိုင္ေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။
(ဂ)ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုသည္ ျဖစ္တတ္ေသာသေဘာအရ၊ ေသျခင္းသို႔ေရာက္ေလာက္ေအာင္ လတ္တေလာေဘးကို ျဖစ္ေစမည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသေစျခင္းျဖင့္တန္ရာေသာ ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျဖစ္ေစသည္ဟုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူ သိျခင္းသည္ ထိုသူ၏ ႀကံရြယ္ရင္းအခ်က္ကို ထင္ရွားေအာင္ျပရာတြင္ သက္ဆိုင္ေသာ အခ်က္ျဖစ္သည္။
(ဃ)ကိုယ္အဂၤါနာက်င္ေစျခင္းျဖင့္ ေသေစသည့္အမွုတြင္၊ သင့္ေတာ္ေသာ ေဆးဝါးျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ကၽြမ္းက်င္ေသာ ကုသျခင္းျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ျပဳစု၍ေသျခင္းကို တားဆီးနိုင္ေသာ္လည္း ကိုယ္အဂၤါနာက်င္မွုကို ျပဳေသာသူသည္ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစသည္ဟု မွတ္ယူရမည္။
(င) အမိဝမ္းတြင္းရွိ ကေလးကို ေသေစျခင္းသည္ လူေသမွုမမည္၊ သို႔ရာတြင္ အသက္ရွင္ေသာ ကေလးကို ေသေစျခင္းသည္ ထိုကေလးအသက္မရွုေသးေသာ္လည္း၊ သို႔တည္းမဟုတ္ အလုံးစုံေမြးဖြားၿပီး မဟုတ္ေသးေသာ္လည္း အခ်ိဳ႕တဝက္ ဖြားျမင္ၿပီးျဖစ္လၽွင္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုေျမာက္နိုင္သည္။
၃ဝ၁။ ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ ေသေစရန္ မိမိႀကံရြယ္ေသာ၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေသေစတန္ရာသည္ဟု မိမိသိေသာအရာတစ္ခုခုကို ျပဳျခင္းျဖင့္ေသေစရန္ မိမိက မႀကံရြယ္ေသာသူ၏ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစလ်က္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ သူတစ္ဦး၏ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစတန္ရာသည္ဟု မိမိကိုယ္တိုင္ မသိေသာ ထိုသူ၏ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစလ်က္ ျပစ္မွုတစ္ခုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူက်ဴးလြန္ေသာျပစ္မွုသည္ ေသေစရန္ မိမိက ႀကံရြယ္သည့္သူကို ေသေစေသာျပစ္မွုႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစ တန္ရာသည္ဟု မိမိကိုယ္တိုင္သိသည့္ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစေသာ ျပစ္မွုႏွင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မျခားထပ္တူျဖစ္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ဤပုဒ္မပါ ‘‘ျပစ္မွု’’ဆိုေသာ စကားသည္ ရာဇသတ္ႀကီးပုဒ္မ ၂၉၉၌၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ပုဒ္မ ၃ဝဝ ၌၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ၃ဝ၄(က)၌ေဖာ္ျပထားေသာ ျပစ္မွုကိုဆိုလိုသည္။
၃ဝ၂။ ။ (၁) မည္သူမဆို (က) တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ စီရင္ျခင္းခံရသည့္အတြင္း သို႔တည္းမဟုတ္
(ခ) တင္းကူးႀကံရြယ္ခ်က္ျဖင့္၊ သို႔တည္းမဟုတ္
(ဂ) ဤရာဇသတ္ႀကီးအရ ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းခံထိုက္ေသာ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္ေနစဥ္ လူသတ္မွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို ေသဒဏ္ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။
(၂) မည္သူမဆို အျခားအခ်က္မ်ိဳး၌ လူသတ္မွုက်ဴးလြန္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိ အလုပ္ၾကမ္းႏွင့္ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ရွင္းလင္းခ်က္။ ။ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုသည္ တင္ကူးႀကံရြယ္ေသာ ျပဳလုပ္မွုျဖစ္သည္ မျဖစ္သည္ ဆိုေသာအခ်က္မွာ ေၾကာင္းျခင္းရာျပသနာျဖစ္သည္။
၃ဝ၃။ * * * * *
၃ဝ၄။ ။ မည္သူမဆို၊ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုကို က်ဴးလြန္လၽွင္ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထိေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝ၄-က။ ။ မည္သူမဆို၊ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း၊ လူသတ္မွုအျဖစ္ျဖင့္ေသာ္လည္းေကာင္း ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းမခံထိုက္ေသာ အရမ္းျပဳလုပ္မွုကို၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေပါ့ေလ်ာ့ေသာ ျပဳလုပ္မွုကိုျပဳ၍ လူကိုေသေစလၽွင္၊ ထိုသူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။ သို႔ရာတြင္ အဆိုပါျပဳလုပ္မွုကို၊ ေသေစတန္ ရာသည္ဟု သိလ်က္ႏွင့္ျပဳလၽွင္၊ ေထာင္ဒဏ္ကို တိုး၍ ဆယ္ႏွစ္ထိ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝ၅။ ။ အသက္ဆယ့္ရွစ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလးျဖစ္ေစ၊ ႐ူးသြပ္သူျဖစ္ေစ၊ ေသြးေလေခ်ာက္ခ်ားသူျဖစ္ေစ၊ ဝမ္းတြင္း႐ူးျဖစ္ေစ၊ မူးယစ္ေနသူျဖစ္ေစ မိမိကိုယ္ကို သတ္သည္တြင္ မည္သူမဆို ထိုသို႔ သတ္သည္ကို အားေပးကူညီလၽွင္၊ ထိုသူကိုေသဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဆယ္ႏွစ္ထက္ မပိုေသာ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
၃ဝ၆။ ။ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူသည္ မိမိကိုယ္ကို မိမိသတ္သည္တြင္ မည္သူမဆို ထိုသို႔ သတ္သည္ကို အားေပးကူညီလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္ သည္။
၃ဝ၇။ ။ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကိုျပဳရာတြင္ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစခဲ့ေသာ လူသတ္မွုေျမာက္နိုင္မည့္ ႀကံရြယ္ခ်က္ျဖင့္ လည္းေကာင္း၊ ထိုကဲ့သို႔ေသာ (ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ျပဳရာတြင္ ေသျခင္းကို ျဖစ္ေစခဲ့ေသာ္ လူသတ္မွုေျမာက္နိုင္မည့္) ပတ္ဝန္းက်င္ ေၾကာင္းျခင္းရာျဖင့္လည္းေကာင္း၊ မည္သူမဆို၊ ျပဳလုပ္မွု တစ္ခုခုကိုျပဳလၽွင္၊ ထိုသူကို ဆယ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ ေငြဒဏ္လည္းခ်မွတ္နိုင္သည္။ ထို႔ျပင္ ထိုျပဳလုပ္မွုျဖင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား နာက်င္ေစလၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ အထက္ကဆိုခဲ့ေသာ ျပစ္ဒဏ္ျဖစ္ေစ ခ်မွတ္နိုင္သည္။
တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ခံေနရစဥ္ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူသည္ သူတပါးကို နာက်င္ေစလၽွင္၊ ထိုသူကို ေသဒဏ္ခ်မွတ္နိုင္သည္။
ဥပမာမ်ား
(က) ေမာင္ျဖဴကိုသတ္ရန္ႀကံရြယ္၍ ေမာင္မဲက
ေမာင္ျဖဴကို ေသနတ္ႏွင့္ပစ္၏။ ေမာင္ျဖဴေသခဲ့ေသာ္ ေမာင္မဲ
လူသတ္မွုေျမာက္နိုင္မည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ေၾကာင္းျခင္းရာျဖင့္
ပစ္ျခင္းျဖစ္လၽွင္၊ ေမာင္မဲသည္ ဤအမွု၌ ဤပုဒ္မအရ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းသည္
ခံထိုက္သည္။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေသေစရန္ ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ လူသူမရွိေသာ အရပ္တြင္ အသက္အရြယ္ႏုေသာ ကေလးကို စြန္႔ပစ္ထား၏။ ကေလးမေသေစကာမူ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္။
(ဂ) ေမာင္နီကို သတ္ရန္ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေသနတ္တစ္လက္ကိုဝယ္၍ ယမ္းထိုး၏။ ထိုသို႔ ေသနတ္ကို ယမ္းထိုး႐ုံမၽွႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ျပစ္မွုကို မက်ဴးလြန္ေသး၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္နီကို ေသနတ္ႏွင့္ပစ္မွသာလၽွင္၊ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ျပစ္မွုကိုက်ဴးလြန္သည္မည္၏။ ထိုသို႔ ေသနတ္ႏွင့္ ပစ္၍ ေမာင္နီကို ထိခိုက္နာက်င္ေစလၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မ (ပထမစာပိုဒ္) ေအာက္ပိုင္းတြင္ ျပဋာန္းထားေသာ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းခံထိုက္သည္။
(ဃ) ေမာင္နီကို အဆိပ္ခတ္၍ သတ္ရန္ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ အဆိပ္ကိုဝယ္၍ အစာႏွင့္ ေရာေႏွာၿပီးလၽွင္၊ မိမိလက္တြင္ထား၏။ ထိုသို႔ ျပဳ႐ုံမၽွႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ပါသည္ျပစ္မွုကို မက်ဴးလြန္ေသး။ ထိုအစာကို ေမာင္နီ၏ ထမင္းစားပြဲေပၚတြင္ တင္ထားမွသာလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေမာင္နီ၏ ထမင္းစားပြဲေပၚတြင္ တင္ထားရန္ ေမာင္နီ၏ အေစခံမ်ားကို ေပးအပ္မွသာလၽွင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
၃ဝ၈။ ။ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ျပဳရာတြင္ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစခဲ့ေသာ္ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုေျမာက္နိုင္သည့္ ႀကံရြယ္ခ်က္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ထိုသကဲ့သို႔ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ေၾကာင္းျခင္းရာျဖင့္လည္းေကာင္း မည္သူမဆို၊ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ျပဳလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။ ထို႔ျပင္ ထိုျပဳလုပ္မွုျဖင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား နာက်င္ေစလၽွင္၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
(ခ) ေမာင္ျဖဴသည္ ေသေစရန္ ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ လူသူမရွိေသာ အရပ္တြင္ အသက္အရြယ္ႏုေသာ ကေလးကို စြန္႔ပစ္ထား၏။ ကေလးမေသေစကာမူ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္။
(ဂ) ေမာင္နီကို သတ္ရန္ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ေသနတ္တစ္လက္ကိုဝယ္၍ ယမ္းထိုး၏။ ထိုသို႔ ေသနတ္ကို ယမ္းထိုး႐ုံမၽွႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ျပစ္မွုကို မက်ဴးလြန္ေသး၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ေမာင္နီကို ေသနတ္ႏွင့္ပစ္မွသာလၽွင္၊ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ျပစ္မွုကိုက်ဴးလြန္သည္မည္၏။ ထိုသို႔ ေသနတ္ႏွင့္ ပစ္၍ ေမာင္နီကို ထိခိုက္နာက်င္ေစလၽွင္၊ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မ (ပထမစာပိုဒ္) ေအာက္ပိုင္းတြင္ ျပဋာန္းထားေသာ ျပစ္ဒဏ္ခ်မွတ္ျခင္းခံထိုက္သည္။
(ဃ) ေမာင္နီကို အဆိပ္ခတ္၍ သတ္ရန္ႀကံရြယ္ခ်က္ႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ အဆိပ္ကိုဝယ္၍ အစာႏွင့္ ေရာေႏွာၿပီးလၽွင္၊ မိမိလက္တြင္ထား၏။ ထိုသို႔ ျပဳ႐ုံမၽွႏွင့္ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ပါသည္ျပစ္မွုကို မက်ဴးလြန္ေသး။ ထိုအစာကို ေမာင္နီ၏ ထမင္းစားပြဲေပၚတြင္ တင္ထားမွသာလၽွင္၊ သို႔တည္းမဟုတ္ ေမာင္နီ၏ ထမင္းစားပြဲေပၚတြင္ တင္ထားရန္ ေမာင္နီ၏ အေစခံမ်ားကို ေပးအပ္မွသာလၽွင္ ေမာင္ျဖဴသည္ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။
၃ဝ၈။ ။ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ျပဳရာတြင္ ေသျခင္းကိုျဖစ္ေစခဲ့ေသာ္ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွုေျမာက္နိုင္သည့္ ႀကံရြယ္ခ်က္ျဖင့္လည္းေကာင္း၊ ထိုသကဲ့သို႔ေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ေၾကာင္းျခင္းရာျဖင့္လည္းေကာင္း မည္သူမဆို၊ ျပဳလုပ္မွုတစ္ခုခုကို ျပဳလၽွင္၊ ထိုသူကို သုံးႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။ ထို႔ျပင္ ထိုျပဳလုပ္မွုျဖင့္ တစ္ဦးတစ္ေယာက္ေသာသူအား နာက်င္ေစလၽွင္၊ ျပစ္မွုက်ဴးလြန္သူကို ခုနစ္ႏွစ္ထိ ေထာင္ဒဏ္ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
ဥပမာ
႐ုတ္တရက္ အႀကီးအက်ယ္ေဒါသထြက္ေအာင္
ျပဳမွုကိုခံရသျဖင့္ ေမာင္မဲသည္ ေမာင္ျဖဴကို ေသနတ္ႏွင့္ပစ္ခတ္၏။ ေမာင္ျဖဴ
ေသဆုံးခဲ့ေသာ၊ လူသတ္မွုမေျမာက္သည့္ ရာဇဝတ္ျပစ္ဒဏ္ထိုက္ေသာ လူေသမွု
ေျမာက္နိုင္မည့္ ပတ္ဝန္းက်င္ ေၾကာင္းျခင္းရာျဖင့္ ပစ္ျခင္းျဖစ္လၽွင္၊
ေမာင္မဲသည္ ဤပုဒ္မတြင္ ေဖာ္ျပထားသည့္ ျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္သည္မည္၏။၃ဝ၉။ ။ မည္သူမဆို၊ မိမိကိုယ္ကို မိမိသတ္ရန္ အားထုတ္၍ ထိုျပစ္မွုကို က်ဴးလြန္ရန္ ေရွးရွုေသာ ျပဳလုပ္မွု တစ္ခုခုကိုျပဳလၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္ႏွစ္ထိ အလုပ္မဲ့ေထာင္ဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ေငြဒဏ္ျဖစ္ေစ၊ ဒဏ္ႏွစ္ရပ္လုံးျဖစ္ေစ ခ်မွတ္ရမည္။
၃၁ဝ။ ။ လူသတ္မွုကို က်ဴးလြန္၍ျဖစ္ေစ၊ လူသတ္မွုပါ ဖက္တြဲ၍ျဖစ္ေစ၊ လုယက္မွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကေလးခိုးမွုကိုေသာ္လည္းေကာင္း၊ က်ဴးလြန္ရန္ မည္သူမဆို၊ အျခားသူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ႏွင့္ျဖစ္ေစ၊ အမ်ားႏွင့္ျဖစ္ေစ ဖက္စပ္ေပါင္းသင္းေလ့ရွိလၽွင္၊ ထိုသူသည္ လူသတ္ဓားျပျဖစ္၏။
၃၁၁။ ။ မည္သူမဆို၊ လူသတ္ဓားျပျဖစ္လၽွင္၊ ထိုသူကို တစ္သက္တစ္ကၽြန္းဒဏ္ ခ်မွတ္ရမည့္ျပင္ေငြဒဏ္လည္း ခ်မွတ္နိုင္သည္။
0 comments:
Post a Comment
Note: Only a member of this blog may post a comment.